SPRAWOZDANIE ) w sprawie środowiska, bezpieczeństwa i polityki zagranicznej Sprawozdawca komisji opiniodawczej: pan Olsson, Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów (procedura w sprawie Hughes
14 stycznia 1999 r
Komisja Spraw Zagranicznych, Bezpieczeństwa i Polityki Obronnej
Sprawozdawca: pani Maj Britt Theorin
- Na posiedzeniu w dniu 13 lipca 1995 r. Przewodniczący Parlamentu ogłosił, że przekazał projekt rezolucji złożony zgodnie z art. 45 Regulaminu przez panią Rehn Rouvę w sprawie potencjalnego wykorzystania zasobów wojskowych na potrzeby strategii środowiskowych ( B4-0551/95 ), Komisji Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony jako komisji przedmiotowo właściwej oraz Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów w celu uzyskania jej opinii.
- PROJEKT REZOLUCJI
- B UZASADNIENIE
- Załącznik 1
- OPINIA
Na posiedzeniu w dniu 13 lipca 1995 r. Przewodniczący Parlamentu ogłosił, że przekazał projekt rezolucji złożony zgodnie z art. 45 Regulaminu przez panią Rehn Rouvę w sprawie potencjalnego wykorzystania zasobów wojskowych na potrzeby strategii środowiskowych ( B4-0551/95 ), Komisji Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony jako komisji przedmiotowo właściwej oraz Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów w celu uzyskania jej opinii.
Na wniosek Konferencji Przewodniczących Komisji Przewodniczący na posiedzeniu w dniu 15 listopada 1996 r. ogłosił, że Komisja Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony została upoważniona do złożenia sprawozdania w tej sprawie.
Na posiedzeniu w dniu 19 listopada 1996 r. Komisja Spraw Zagranicznych, Bezpieczeństwa i Polityki Obronnej mianowała panią Maj Britt Theorin na sprawozdawcę.
Na posiedzeniu w dniu 19 czerwca 1998 r. Przewodniczący Parlamentu ogłosił, że niniejszy raport zostanie sporządzony, zgodnie z Procedurą Hughesa, przez Komisję Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz Komisję Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów.
Projekt sprawozdania został rozpatrzony przez Komisję Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony na jej posiedzeniach w dniach 5 lutego, 29 czerwca, 21 lipca, 3, 23 i 28 września, 13, 27 i 29 października 1998 r. oraz 4 i 5 stycznia 1999 r., oraz przez Podkomisję ds. Bezpieczeństwa i Rozbrojenia na posiedzeniach w dniach 5 lutego oraz 3 i 23 września 1998 r.
Na ostatnim posiedzeniu Komisja Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony przyjęła projekt uchwały 28 głosami za, przy jednym wstrzymującym się.
W głosowaniu wzięli udział: Spencer, przewodniczący; Theorin, sprawozdawca; Aelvoet, AndréLéonard, Barón-Crespo, Bertens, Bianco, Burenstam Linder, Carnero González, Carrozzo (dla Colajanni), Dillen, Dupuis, Gahrton, Goerens (dla samochodów), Graziani, Günther (dla Gomolki), Lalumière, Lambrias, Pack ( dla Habsburga), Pettinari (dla Imbeni zgodnie z Regułą 138 ust. 2, Piha, Rinsche, Sakellariou, Salafranca Sánchez-Neira, Schroedter (za M. Cohn-Bendit), Schwaiger (za Mme Lenz), Speciale, Swoboda (za Mme Hoff), Tindemans, Titley i Truscott.
W załączeniu opinia Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Konsumentów.
Sprawozdanie zostało złożone w dniu 14 stycznia 1999 r.
Termin składania poprawek zostanie wskazany w projekcie porządku dziennego odpowiedniej sesji miesięcznej.
PROJEKT REZOLUCJI
Uchwała w sprawie środowiska, bezpieczeństwa i polityki zagranicznej
Parlament Europejski ,
– uwzględniając projekt rezolucji złożony przez panią Rehn Rouvę w sprawie potencjalnego wykorzystania zasobów wojskowych na potrzeby strategii środowiskowych ( B4-0551/95 ).
– uwzględniając badanie ONZ pt. „Wykres potencjalnego wykorzystania zasobów przeznaczonych na działania wojskowe na rzecz cywilnych wysiłków na rzecz ochrony środowiska”, ONZ (A46/364, 17 września 1991 r.),
- uwzględniając swoją uchwałę z dnia 17 lipca 1995 r. w sprawie min przeciwpiechotnych; mordercza przeszkoda w rozwoju ( A4-0149/95 ),
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie nierozprzestrzeniania i testowania broni jądrowej oraz raport Komisji z Canberry z sierpnia 1996 r. w sprawie zniesienia broni jądrowej,
- uwzględniając jednomyślne orzeczenie Międzynarodowego Trybunału w sprawie obowiązku państw posiadających broń jądrową do prowadzenia negocjacji w sprawie zakazu broni jądrowej (Opinia Doradcza nr 96/22 z dnia 8 lipca 1996 r.),
– uwzględniając swoją uchwałę z dnia 19 kwietnia 1996 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady ustanawiającej wspólnotowy program działań w dziedzinie ochrony ludności ( A4-0100/96 ),
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie broni chemicznej,
– uwzględniając wynik konferencji ONZ w Kioto w 1997 r. i Rio de Janeiro w 1992 r.,
– uwzględniając przesłuchanie w sprawie HAARP i broni nieśmiercionośnej zorganizowane przez Podkomisję do Spraw Zagranicznych ds. Bezpieczeństwa i Rozbrojenia w Brukseli w dniu 5 lutego 1998 r.,
– uwzględniając Artykuł 148,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz opinię Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów (A4-0005/99),
A. mając na uwadze, że koniec zimnej wojny radykalnie zmienił sytuację w zakresie bezpieczeństwa na świecie oraz że złagodzenie napięcia militarnego doprowadziło do wszechstronnego rozbrojenia w dziedzinie wojskowości w ogóle, a w szczególności w dziedzinie broni nuklearnej, uwalniając znaczne zasoby wojskowe,
B. mając na uwadze, że pomimo całkowitej transformacji sytuacji geostrategicznej od zakończenia zimnej wojny ryzyko katastrofalnych szkód dla integralności i trwałości środowiska globalnego, zwłaszcza jego różnorodności biologicznej, nie zmniejszyło się znacząco, czy to w wyniku przypadkowego lub nieuprawnione wystrzelenie broni nuklearnej lub dozwolone użycie broni nuklearnej w oparciu o domniemane, ale bezpodstawne zagrożenie zbliżającym się atakiem,
C. mając na uwadze, że ryzyko to można znacznie zmniejszyć w bardzo krótkim czasie poprzez szybkie wdrożenie przez wszystkie państwa posiadające broń jądrową sześciu kroków zawartych w raporcie Komisji z Canberry, dotyczących w szczególności usunięcia całej broni jądrowej z obecnego stanu „ gotowość do włączenia alarmu włosowego i stopniowe przekazywanie całej broni do rezerwy strategicznej,
D. mając na uwadze, że art. VI Układu o rozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) z 1968 r. zobowiązuje wszystkie jego strony do „prowadzenia w dobrej wierze negocjacji w sprawie Traktatu o powszechnym i całkowitym rozbrojeniu” oraz zasad i celów przyjętych podczas Zgromadzenia Ogólnego w 1995 r. Konferencja NPT potwierdziła, że ostatecznym celem Traktatu była całkowita eliminacja broni nuklearnej,
E. mając na uwadze, że zagrożenia dla środowiska, napływ uchodźców, napięcia etniczne, terroryzm i przestępczość międzynarodowa to nowe i poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa oraz że umiejętność radzenia sobie z różnymi formami konfliktów zyskuje na znaczeniu wraz ze zmianą sytuacji w zakresie bezpieczeństwa; mając na uwadze, że niektóre zagrożenia dla bezpieczeństwa mają charakter pozamilitarny, ważne jest, aby zasoby przeznaczone na działania wojskowe były również wykorzystywane do celów niemilitarnych,
F. mając na uwadze, że światowe zasoby są eksploatowane tak, jakby były niewyczerpane, co prowadzi do coraz częstszych klęsk żywiołowych i katastrof ekologicznych; mając na uwadze, że takie lokalne i regionalne problemy ekologiczne mogą mieć znaczny wpływ na stosunki międzynarodowe; ubolewając, że nie znalazło to wyraźniejszego odzwierciedlenia w krajowej polityce zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony,
G. mając na uwadze, że konflikty na całym świecie toczą się głównie na szczeblu wewnątrzpaństwowym, a nie międzypaństwowym, a w przypadku konfliktów międzypaństwowych w coraz większym stopniu dotyczą one dostępu lub dostępności podstawowych, niezbędnych zasobów, zwłaszcza wody, żywności i paliwa,
H. mając na uwadze, że dostęp do takich kluczowych zasobów naturalnych i ich dostępność są nierozerwalnie związane z degradacją i zanieczyszczeniem środowiska, zarówno pod względem przyczyny, jak i skutku, mając na uwadze, że logicznie wynika z tego, że zapobieganie konfliktom musi w coraz większym stopniu koncentrować się na tych kwestiach,
I. mając na uwadze, że presja na grunty, zarówno żyzne, jak i nadające się do zamieszkania, historycznie stanowiąca główną przyczynę napięć i konfliktów, jest w coraz większym stopniu spowodowana degradacją środowiska, zwłaszcza zmianą klimatu i wynikającym z niej podnoszeniem się poziomu mórz,
J. mając na uwadze, że wszystkie te czynniki, które w największym stopniu wpływają na najbiedniejsze i najbardziej bezbronne populacje świata, stale zwiększają liczbę tzw. „uchodźców środowiskowych”, co skutkuje zarówno bezpośrednią presją na politykę UE w zakresie imigracji i wymiaru sprawiedliwości, jak i na rozwój pomoc i wydatki na pomoc humanitarną oraz pośrednio w zwiększone problemy bezpieczeństwa UE w postaci niestabilności regionalnej w innych częściach świata,
K. mając na uwadze, że według szczegółowych międzynarodowych badań zebranych i opublikowanych przez Instytut Klimatyczny w Waszyngtonie liczba „uchodźców ekologicznych” przekracza obecnie liczbę „uchodźców tradycyjnych” (25 mln w porównaniu z 22 mln) oraz że oczekuje się, że liczba ta wzrośnie podwoi się do 2010 r., a w najgorszym przypadku może wzrosnąć znacznie bardziej,
L. mając na uwadze, że problem „uchodźców środowiskowych” jest jedynie symptomem katastrofy humanitarnej na znacznie większą skalę w odniesieniu do 1,3 miliarda ludzi żyjących w skrajnym ubóstwie zgodnie z definicją ONZ; mając na uwadze, że ponad jedna czwarta tych osób stara się przetrwać na obszarach świata, które są wyjątkowo wrażliwe pod względem środowiskowym i które są główną przyczyną globalnych problemów środowiskowych, takich jak wylesianie i pustynnienie,
M. mając na uwadze, że choć od zakończenia zimnej wojny zarządzanie kwestiami globalnymi zostało w dużej mierze pozbawione dominującego wcześniej kontekstu ideologicznego i obecnie w znacznie mniejszym stopniu zdeterminowane kwestią równowagi militarnej, nie znalazło to jeszcze odzwierciedlenia w ONZ systemu globalnego zarządzania poprzez podkreślanie spójności i skuteczności zarówno wojskowych, jak i pozamilitarnych elementów polityki bezpieczeństwa,
N. mając jednak na uwadze, że coraz większy udział prac ONZ w globalnych kwestiach politycznych i bezpieczeństwa ma zasadniczo charakter pozamilitarny i jest w szczególności związany ze związkami między handlem, pomocą, środowiskiem i zrównoważonym rozwojem,
O. mając na uwadze, że istnieje pilna potrzeba zmobilizowania odpowiednich zasobów, aby sprostać wyzwaniom środowiskowym, a także mając na uwadze, że na ochronę środowiska dostępne są bardzo ograniczone zasoby, w związku z czym wzywa się do ponownej oceny wykorzystania istniejących zasobów,
P. mając na uwadze, że po uwolnieniu zasobów wojskowych siły zbrojne uzyskały wyjątkową okazję i wystarczające możliwości wspierania cywilnych wysiłków mających na celu uporanie się z narastającymi problemami środowiskowymi,
Q. mając na uwadze, że zasoby związane z wojskiem są ze swej natury aktywami narodowymi, podczas gdy wyzwanie środowiskowe ma charakter globalny; mając na uwadze, że należy zatem znaleźć sposoby na współpracę międzynarodową w zakresie transferu i wykorzystania zasobów wojskowych na rzecz ochrony środowiska,
R. mając na uwadze, że krótkoterminowe koszty ochrony środowiska należy postrzegać w świetle długoterminowych kosztów braku działań w tej dziedzinie oraz mając na uwadze, że istnieje coraz większa potrzeba analizy kosztów i korzyści różnych strategii środowiskowych, która powinna obejmować możliwe transfery, reorientacja i przerzuty zasobów o charakterze wojskowym,
S. mając na uwadze, że wspólnego celu, jakim jest odbudowa zniszczonych ekosystemów na świecie, nie można osiągnąć w oderwaniu od kwestii uczciwej eksploatacji zasobów światowych oraz mając na uwadze, że istnieje potrzeba ułatwiania międzynarodowej współpracy technicznej i zachęcania do transferu odpowiednich technologii wojskowych,
T. mając na uwadze, że pomimo istniejących konwencji trwają badania wojskowe nad manipulacją środowiskiem jako bronią, jak wykazał na przykład system HAARP z siedzibą na Alasce,
U. mając na uwadze, że doświadczenia związane z rozwojem i wykorzystaniem energii jądrowej „w celach pokojowych” służą jako zbawienne ostrzeżenie dotyczące tego, w jaki sposób tajemnica wojskowa może uniemożliwić właściwą ocenę i nadzór nad mieszanymi technologiami cywilno-wojskowymi, jeżeli przejrzystość jest w jakikolwiek sposób zagrożona,
V. mając na uwadze, że ogólny niepokój związany z upadekem stanu ekologicznego i kryzysami środowiskowymi wymaga ustalenia priorytetów w krajowym procesie decyzyjnym oraz że poszczególne kraje muszą połączyć swoje wysiłki w odpowiedzi na katastrofy ekologiczne,
1. wzywa Komisję do przedstawienia Radzie i Parlamentowi wspólnej strategii, jak przewidziano w traktacie amsterdamskim, która łączy aspekty polityki UE w zakresie WPZiB z jej polityką handlową, pomocową, rozwojową i międzynarodową w zakresie ochrony środowiska na lata 2000–2010, tak aby aby zająć się następującymi indywidualnymi kwestiami i relacjami między nimi:
a) Produkcja rolna i spożywcza oraz degradacja środowiska;
b) Niedobory wody i transgraniczne zaopatrzenie w wodę;
c) wylesianie i odtwarzanie pochłaniaczy dwutlenku węgla;
d) bezrobocie, niepełne zatrudnienie i ubóstwo absolutne; e) zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne;
f) wylesianie, pustynnienie i wzrost liczby ludności;
g) związek pomiędzy powyższymi kwestiami a globalnym ociepleniem oraz wpływem humanitarnym i środowiskowym coraz bardziej ekstremalnych zjawisk pogodowych;
2. zauważa, że zapobiegawcze środki środowiskowe są ważnym instrumentem polityki bezpieczeństwa; wzywa zatem państwa członkowskie do zdefiniowania celów w zakresie ochrony środowiska i zdrowia w ramach długoterminowych ocen obronności i bezpieczeństwa, badań wojskowych i planów działania;
3. uznaje ważną rolę, jaką odgrywają siły zbrojne w społeczeństwie demokratycznym, ich rolę w zakresie obrony narodowej oraz fakt, że inicjatywy na rzecz utrzymywania i przywracania pokoju mogą w znacznym stopniu przyczynić się do zapobiegania szkodom dla środowiska;
4. uważa, że atmosferyczne i podziemne próby jądrowe spowodowały w wyniku opadu promieniowania jądrowego rozproszenie na całej planecie dużych ilości radioaktywnego cezu 137, strontu 90 i innych rakotwórczych izotopów oraz spowodowały znaczne szkody dla środowiska i zdrowia na obszarach testowych ;
5. uważa, że kilku częściom świata zagraża niekontrolowane, niebezpieczne i nieprofesjonalne składowanie i składowanie nuklearnych łodzi podwodnych i statków nawodnych, a także ich radioaktywnego paliwa i nieszczelnych reaktorów jądrowych, biorąc pod uwagę duże prawdopodobieństwo, że w rezultacie duże regiony może wkrótce zacząć być zanieczyszczany promieniowaniem;
6. uważa, że nadal należy znaleźć odpowiednie rozwiązanie problemu broni chemicznej i konwencjonalnej, która została zatopiona po obu wojnach światowych w wielu miejscach na morzach w Europie, co stanowi „łatwy” sposób pozbycia się tych zapasów oraz że do dziś nikt nie wie, jakie mogą być skutki ekologiczne w dłuższej perspektywie, zwłaszcza dla ryb i życia na plaży;
7. uważa, że Unia Europejska będzie musiała wnieść swój wkład w znalezienie rozwiązania problemu polegającego na tym, że w wyniku działań wojennych toczących się w całych regionach Afryki struktury ludzkie i rolne zostały zniszczone, w związku z czym tereny te są obecnie szczególnie narażone na klęski ekologiczne przez wylesianie i erozję prowadzącą do pustynnienia;
8. wzywa wojsko do zaprzestania wszelkich działań, które przyczyniają się do niszczenia środowiska i zdrowia oraz do podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do oczyszczenia i odkażenia zanieczyszczonych obszarów;
Wykorzystanie zasobów wojskowych dla celów środowiskowych
9. uważa, że dostępne zasoby umożliwiające odwrócenie lub powstrzymanie szkód w środowisku są niewystarczające, aby sprostać globalnemu wyzwaniu; zaleca zatem, aby państwa członkowskie dążyły do wykorzystania zasobów wojskowych w celu ochrony środowiska poprzez:
a) wprowadzenie szkolenia oddziałów ochrony środowiska w celu utworzenia skoordynowanej europejskiej brygady ochrony środowiska;
b) wymieniają swoje potrzeby środowiskowe i zasoby wojskowe dostępne do celów środowiskowych oraz wykorzystują te zasoby w swoim krajowym planowaniu środowiskowym;
c) rozważenie, które ze swoich zasobów wojskowych może udostępnić Organizacji Narodów Zjednoczonych lub Unii Europejskiej tymczasowo, długoterminowo lub w trybie gotowości jako instrument współpracy międzynarodowej w przypadku katastrof lub kryzysów ekologicznych;
d) opracowywanie planów utworzenia krajowych i europejskich zespołów ochronnych wykorzystujących personel wojskowy, sprzęt i obiekty udostępnione w ramach Partnerstwa dla Pokoju do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych związanych ze środowiskiem;
e) włączenie celów ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju do swoich koncepcji bezpieczeństwa;
f) zapewnienie, że jej siły zbrojne przestrzegają szczegółowych przepisów w zakresie ochrony środowiska oraz że naprawione zostaną szkody wyrządzone przez nie środowisku w przeszłości;
g) uwzględnianie kwestii środowiskowych w swoich wojskowych programach badawczo-rozwojowych;
10. nalega, aby rządy Państw Członkowskich, ze względu na ograniczone doświadczenie praktyczne w tej dziedzinie, aby:
a) ustanawiają centra wymiany informacji na temat bieżących doświadczeń krajowych w zakresie środowiskowych zastosowań zasobów wojskowych;
b) ułatwianie globalnego rozpowszechniania danych o środowisku, w tym danych uzyskanych za pomocą satelitów wojskowych i innych platform gromadzenia informacji;
11. wzywa państwa członkowskie do stosowania cywilnego prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska do wszelkiej działalności wojskowej oraz do przejęcia przez wojskowy sektor obronny odpowiedzialności za badanie, oczyszczanie i odkażanie obszarów uszkodzonych w wyniku wcześniejszych działań wojskowych oraz opłacanie ich, tak aby obszary te mogą zostać zwrócone do użytku cywilnego, jest to szczególnie ważne w przypadku rozległych składowisk amunicji chemicznej i konwencjonalnej wzdłuż wybrzeży UE;
12. wzywa wszystkie państwa członkowskie do sformułowania celów i planów działania w zakresie środowiska i zdrowia, aby wzmocnić środki podejmowane przez ich siły zbrojne w celu ochrony środowiska i zdrowia;
13. wzywa rządy Państw Członkowskich do stopniowej poprawy ochrony środowiska przez siły zbrojne poprzez szkolenia i rozwój techniczny oraz poprzez zapewnianie podstawowego szkolenia całemu personelowi regularnemu i poborowemu w kwestiach ochrony środowiska;
14. wzywa Unię Europejską do zjednoczenia się wokół nowej strategii środowiskowej z wykorzystaniem zasobów wojskowych do wspólnej ochrony środowiska;
15. uważa, że strategie ochrony środowiska powinny obejmować monitorowanie środowiska światowego, ocenę zgromadzonych w ten sposób danych, koordynację prac naukowych i rozpowszechnianie informacji, wykorzystywanie odpowiednich danych z krajowych systemów obserwacji i monitorowania w celu uzyskania ciągłego i kompleksowego obrazu stanu środowiska środowisko;
16. zauważa, że drastyczny spadek wydatków wojskowych może spowodować poważne problemy w niektórych regionach i wzywa państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz przekształcenia obiektów i technologii produkcji wojskowej w celu wytwarzania dóbr cywilnych i zastosowań cywilnych, przy wykorzystaniu krajowych programów i Inicjatywy społeczne, takie jak program KONVER;
17. podkreśla znaczenie wzmożenia działań zapobiegawczych w zakresie ochrony środowiska w celu zwalczania katastrof ekologicznych i klęsk żywiołowych;
18. wzywa Komisję do przeprowadzenia szczegółowego badania zagrożeń dla środowiska związanych z bezpieczeństwem w Europie oraz do sporządzenia zielonej księgi w sprawie działań wojskowych mających wpływ na środowisko;
19. wzywa Radę do podjęcia dalszych wysiłków w celu zapewnienia niezwłocznego podpisania przez USA, Rosję, Indie i Chiny Traktatu Ottawskiego z 1997 r. zakazującego min przeciwpiechotnych;
20. uważa, że UE powinna zrobić więcej, aby pomóc ofiarom min przeciwpiechotnych i wspierać rozwój technik usuwania min, a także że należy przyspieszyć rozwój metod usuwania min;
21. uważa, że należy stawić czoła tajemnicy badań wojskowych oraz wspierać prawo do otwartości i demokratycznej kontroli projektów badań wojskowych;
22. wzywa państwa członkowskie do opracowania przyjaznej dla środowiska technologii niszczenia broni;
23. zauważa, że jedno z potencjalnie najpoważniejszych zagrożeń na progu UE polega na niewystarczającym monitorowaniu odpadów pochodzących z przetwarzania broni jądrowej oraz magazynów broni biologicznej i chemicznej, a także konieczności odkażania po działaniach wojskowych; podkreśla, że ważne jest, aby państwa członkowskie aktywnie promowały wzmożoną współpracę międzynarodową, na przykład w ramach ONZ i Partnerstwa dla Pokoju, w celu niszczenia takiej broni w sposób możliwie najbardziej przyjazny dla środowiska;
24. uważa, że wszystkie dalsze negocjacje w sprawie redukcji i ostatecznej eliminacji broni jądrowej muszą opierać się na zasadach wzajemnych i zrównoważonych zobowiązań w zakresie redukcji;
25. uważa, że biorąc pod uwagę szczególnie trudne okoliczności, w jakich żyją kraje byłego Związku Radzieckiego, zagrożenie dla środowiska globalnego i lokalnego, jakie stwarza pogorszenie stanu broni i materiałów nuklearnych znajdujących się nadal w tych krajach, sprawia, że wskazane jest jeszcze pilniejszym priorytetem jest osiągnięcie porozumienia w sprawie dalszej stopniowej eliminacji broni jądrowej;
Prawne aspekty działalności wojskowej
26. wzywa Unię Europejską, aby zabiegała o objęcie i uregulowanie nowej technologii broni „nieśmiercionośnej” oraz opracowywanie nowych strategii zbrojeniowych konwencjami międzynarodowymi;
27. uważa, że HAARP (projekt badawczy dotyczący aktywnej zorzy polarnej o wysokiej częstotliwości) ze względu na jego dalekosiężny wpływ na środowisko jest problemem ogólnoświatowym i wzywa do zbadania jego konsekwencji prawnych, ekologicznych i etycznych przez niezależny organ międzynarodowy przed wszelkimi dalszymi badaniami i testami ; ubolewa nad powtarzającą się odmową administracji Stanów Zjednoczonych wysłania kogokolwiek osobiście w celu złożenia zeznań na przesłuchanie publiczne lub jakiekolwiek kolejne posiedzenie organizowane przez właściwą komisję tej komisji w sprawie zagrożeń dla środowiska i społeczeństwa związanych z obecnie realizowanym projektem badawczym aktywnej zorzy polarnej o wysokiej częstotliwości (HAARP) finansowane na Alasce;
28. zwraca się do Panelu ds. Oceny Możliwości Naukowych i Technologicznych (STOA) o wyrażenie zgody na zbadanie dowodów naukowych i technicznych przedstawionych we wszystkich wynikach istniejących badań nad HAARP w celu oceny dokładnego charakteru i stopnia ryzyka, jakie HAARP stwarza zarówno dla środowiska lokalnego, jak i globalnego oraz ogólnie dla zdrowia publicznego;
29. wzywa Komisję, we współpracy z rządami Szwecji, Finlandii, Norwegii i Federacji Rosyjskiej, do zbadania skutków programu HAARP dla Europy Arktycznej dla środowiska i zdrowia publicznego oraz do przedstawienia Parlamentowi sprawozdania z wynikami;
30. wzywa w szczególności do zawarcia międzynarodowej konwencji w sprawie światowego zakazu wszelkich badań i rozwoju, zarówno wojskowych, jak i cywilnych, mających na celu zastosowanie wiedzy na temat wibracji chemicznych, elektrycznych, dźwiękowych lub innego funkcjonowania ludzkiego mózgu do opracowywania broni, która może umożliwić jakąkolwiek formę manipulacji ludźmi, w tym zakaz jakiegokolwiek faktycznego lub potencjalnego rozmieszczania takich systemów;
31. wzywa Unię Europejską i jej państwa członkowskie do podjęcia działań na rzecz ustanowienia traktatów międzynarodowych chroniących środowisko przed niepotrzebnym zniszczeniem w przypadku wojny;
32. wzywa Unię Europejską i jej państwa członkowskie do podjęcia działań na rzecz ustanowienia międzynarodowych standardów dotyczących wpływu działań wojskowych w czasie pokoju na środowisko;
33. wzywa Radę do odgrywania aktywnej roli we wdrażaniu propozycji Komisji z Canberry i art. 6 Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej dotyczącego rozbrojenia jądrowego;
34. wzywa Radę, a w szczególności rządy Wielkiej Brytanii i Francji, do objęcia przewodnictwa w ramach NPT i Konferencji Rozbrojeniowej w odniesieniu do dalszych negocjacji w sprawie pełnej realizacji zobowiązań w zakresie redukcji i eliminacji broni jądrowej, jak najszybciej, jak to możliwe, do poziomu, w którym w międzyczasie światowe zapasy pozostałej broni nie będą stanowić zagrożenia dla integralności i zrównoważonego charakteru środowiska globalnego;
35. wzywa prezydencję Rady, Komisję i rządy państw członkowskich do poparcia podejścia przyjętego w niniejszej rezolucji podczas wszystkich kolejnych posiedzeń Organizacji Narodów Zjednoczonych odbywających się pod auspicjami NPT i Konferencji Rozbrojeniowej lub w związku z nimi;
36. wzywa Prezydencję Rady i Komisję, zgodnie z art. J.7 Traktatu o Unii Europejskiej, do przedstawienia jej sprawozdania na temat stanowiska Unii dotyczącego konkretnych punktów zawartych w niniejszej rezolucji w kontekście nadchodzących spotkania Organizacji Narodów Zjednoczonych, jej agencji i organów, w szczególności Komitetu Przygotowawczego NPT z 1999 r., Konferencji ds. Rozbrojenia i wszystkich innych odpowiednich forów międzynarodowych;
37. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, państwom członkowskim Unii Europejskiej i Organizacji Narodów Zjednoczonych.
B UZASADNIENIE
Obrona przed zagrożeniami środowiskowymi
Scenariusz bezpieczeństwa uległ znaczącym zmianom w stosunkowo krótkim czasie. Minęło niecałe 10 lat, odkąd żelazna kurtyna podzieliła nuklearną Europę na pół. Europa jednoczy się obecnie w miarę rozszerzania się Unii Europejskiej o kraje byłego Układu Warszawskiego. Zimna wojna dobiegła końca i wielka wojna w Europie wydawała się obecnie niemożliwa. Jednocześnie pojawiają się nowe zagrożenia. Masowe przesiedlenia uchodźców, konflikty etniczne, terroryzm i przestępczość międzynarodowa to tylko niektóre przykłady aktualnych zagrożeń dla bezpieczeństwa. Kolejnym poważnym zagrożeniem są klęski żywiołowe i problemy środowiskowe spowodowane przez samą naturę i sposoby eksploatacji zasobów Ziemi przez ludzkość.
Szereg katastrof ekologicznych sprowadził na ludzkość nowe problemy, a najnowszym z nich jest katastrofa tamy w Hiszpanii. Osuwiska we Włoszech, zniszczenia spowodowane przez El Niño i awaria nuklearna w Czarnobylu to kolejne współczesne przykłady niszczycielskich skutków katastrof naturalnych i środowiskowych. W niektórych częściach świata susza może zniszczyć kilkuletnie zbiory, powodując głód, a w wielu przypadkach śmierć dużej części populacji. Obrona ludzkości przed tymi katastrofami wydaje się obecnie bardzo krucha.
Katastrofy ekologiczne i naturalne mają tragiczne skutki dla jednostek i mogą mieć katastrofalne skutki dla społeczeństw i całych narodów. Koszt tego typu katastrof jest ogromny, zarówno pod względem ofiar śmiertelnych, jak i kosztów naprawy szkód materialnych. Kiedy takie katastrofy mają miejsce, oczywiste jest, że nie ma wystarczających zasobów, aby je wykryć i/lub im zapobiec. Podejmowane wysiłki są często o wiele za późno. Należy zatem zintensyfikować prace zapobiegawcze. Wymagane w tym celu inwestycje są ogromne, ale dostępne zasoby są bardzo ograniczone. Aby wykorzystać dostępne zasoby, konieczne jest nowe podejście, przy jednoczesnym opracowywaniu nowych zasobów. Jest oczywiste, że naród sam nie jest w stanie uchronić się przed katastrofami ekologicznymi; problemy środowiskowe wymagają współpracy międzynarodowej. Groźne scenariusze mają charakter globalny, a współpraca międzynarodowa ma fundamentalne znaczenie.
Lokalne i regionalne problemy ekologiczne mogą mieć poważne konsekwencje dla stosunków międzynarodowych. Granice państw nie ograniczają opadów radioaktywnych, powodzi i susz. Uchodźcy ekologiczni przekraczają granice państw do równie biednych, a nawet biedniejszych krajów. Te nowe przyczyny niestabilności i braku bezpieczeństwa muszą znaleźć odzwierciedlenie w treści i formie sposobu, w jaki narody tworzą i utrzymują pokój i bezpieczeństwo. Ponieważ problemy środowiskowe i ekologiczne stanowią poważne zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa, fakt ten musi znaleźć odzwierciedlenie także w polityce zagranicznej, obronnej i bezpieczeństwa. Należy przeanalizować, w jaki sposób można wykorzystać zasoby wojskowe przeciwko rosnącemu zagrożeniu dla bezpieczeństwa i wyeliminować nowe źródła niestabilności i niepokojów. Istnieje pilna potrzeba zmobilizowania zasobów, aby sprostać wyzwaniom środowiskowym.
Zmiana sytuacji w zakresie bezpieczeństwa spowodowała odprężenie wojskowe, rozbrojenie i środki budowy zaufania między byłymi wrogami, USA i Rosją. Doprowadziło to do intensywnego ograniczania sił zbrojnych, rozwiązywania jednostek i w związku z tym sprzęt wojskowy stał się zbędny. Przede wszystkim Rosja i USA radykalnie zredukowały swoje siły zbrojne, choć w Europie spadły także wydatki na cele wojskowe [1] .
Uwolnienie zasobów wojskowych dało siłom zbrojnym wyjątkową szansę i duże możliwości radzenia sobie z rosnącą liczbą problemów środowiskowych. Siły zbrojne mają wysoce efektywną organizację i rozległe zasoby techniczne, które można wykorzystać do poprawy stanu środowiska bez większych kosztów poprzez przesunięcie lub przekierowanie zasobów. Unia Europejska może zjednoczyć się wokół nowej strategii ekologicznej, w której zasoby wojskowe wykorzystywane są do wspólnej ochrony środowiska. Unia Europejska może odegrać ważną rolę w wspieraniu wspólnego globalnego przejęcia odpowiedzialności za środowisko, a jednocześnie promować środki pokojowe i budowy zaufania.
Państwa członkowskie Unii Europejskiej dysponują środkami zarówno technicznymi, jak i ekonomicznymi, aby wziąć na siebie szeroko zakrojoną odpowiedzialność za środowisko. Są także świadomi konsekwencji ignorowania wyzwań środowiskowych. Niszczenie środowiska wpływa na podstawowe warunki determinujące wzrost i rozwój gospodarczy, ale mimo to wydatki na wojsko na całym świecie są trzy do pięciu razy większe niż wydatki na środowisko. [2]
Siły zbrojne same spowodowały ogromne szkody w środowisku i dlatego powinny również wziąć na siebie znacznie większą odpowiedzialność za środowisko.
Współczesne zagrożenia bezpieczeństwa
Rośnie międzynarodowa świadomość skali problemów środowiskowych. Ilustrują to w szczególności konferencje uzupełniające ONZ dotyczące wody (Mar del Plata), pustynnienia (Nairobi), środowiska i rozwoju (Rio de Janeiro) oraz zmiany klimatu (Kioto). Problemy środowiskowe mogą prowadzić do tak poważnych trudności, że zagrażają bezpieczeństwu zarówno jednostek, jak i krajów. Problemy środowiskowe mogą mieć również konsekwencje dla stosunków międzynarodowych danego kraju. Powietrze i woda nie znają granic państw. Konkretnymi przykładami potencjalnych lub już istniejących zagrożeń dla środowiska są:
Ograniczone zasoby wody
Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie rośnie zapotrzebowanie na czystą wodę. Słodka woda jest bardzo nierównomiernie rozmieszczonym zasobem naturalnym, mniej niż 10 krajów posiada 60% całkowitych zasobów słodkiej wody na Ziemi [3] , a kilka krajów w Europie jest zależnych od importu wody. W przyszłych konfliktach ataki na źródła świeżej wody mogą być nie tylko celem samym w sobie, ale mogą również być przyczyną konfliktu. Konflikty dotyczące praw do wody mogą skutkować wzrostem napięć międzynarodowych oraz konfliktami lokalnymi i/lub międzynarodowymi. Na przykład spory o rzekę Indus mogą wywołać konflikt zbrojny w napiętych stosunkach między Indiami a Pakistanem. Lista potencjalnych konfliktów dotyczących słodkiej wody jest długa. Szacuje się, że na międzynarodowych obszarach przygranicznych znajduje się około 300 rzek, jezior i źródeł wód gruntowych. [4] Na Bliskim Wschodzie dziewięć z 14 krajów boryka się z niedoborami zasobów wody i istnieje duże ryzyko, że problem ten dotknie również pozostałe kraje. [5] W 1995 r. jedna piąta ludności Ziemi nie miała dostępu do czystej wody, a szacuje się, że do roku 2025 liczba ta wzrośnie do dwóch trzecich. [6]
Zmiana klimatu
W wyniku wzrostu emisji dwutlenku węgla [7] i innych emisji średnia temperatura na Ziemi wzrosła w tym stuleciu o pięć stopni. Upał również stał się bardziej intensywny. Badania wykazały, że wilgotność wzrosła o 10% w ciągu ostatnich 20 lat. Wzrost wilgotności może powodować silniejsze i częstsze burze w niektórych regionach, w tym samym czasie, gdy inne dotknięte są suszą. Zanim możliwe będzie podjęcie bardziej szczegółowych decyzji co do środków, które należy zastosować, konieczne może być nawet dwadzieścia lat intensywnych badań nad globalną zmianą klimatu.
Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu (IPCC), międzynarodowa organizacja zrzeszająca 2000 najwybitniejszych badaczy świata, przewiduje, że temperatura Ziemi wzrośnie o 1,5–4,5 stopnia, a poziom morza podniesie się o 50 cm do roku 2100, jeśli w przypadku emisji dwutlenku węgla emisja dwutlenku węgla utrzymuje się na obecnym poziomie. Szacuje się, że aż 1/3 ludności świata i ponad 1/3 jej infrastruktury zlokalizowana jest na obszarach przybrzeżnych. Podniesienie się poziomu morza spowodowałoby zatopienie dużych obszarów lądu, a kilka milionów ludzi dotknęłoby głód z powodu utraty rozległych obszarów rolniczych.
Te i inne zagrożenia dla środowiska mogą spowodować exodus uchodźców. Uchodźcy ekologiczni coraz bardziej przyciągają uwagę międzynarodową. Szacuje się, że 25 milionów ludzi to uchodźcy dotknięci suszą, erozją gleby i innymi problemami środowiskowymi, co można porównać z około 22 milionami „tradycyjnych” uchodźców. Eksperci twierdzą, że uchodźcy ekologiczni mogą wywołać „jeden z najgorszych kryzysów humanitarnych naszych czasów”. [8]
Cierpią z powodu problemów społecznych, politycznych i gospodarczych, które mogą skutkować konfliktami i przemocą. Uchodźcy ekologiczni muszą zostać oficjalnie uznani. Istnieje potrzeba większej współpracy międzynarodowej, aby ograniczyć te problemy i zwiększyć pomoc dla dotkniętych krajów i ich mieszkańców.
Oddziaływanie militarne na środowisko w czasie wojny i pokoju
Działalność wojskowa jest odpowiedzialna za powszechne niszczenie środowiska w społeczeństwie. Działania wojskowe mają szeroko zakrojony negatywny wpływ na środowisko, zarówno w czasie pokoju, jak i wojny, zarówno zamierzony, jak i niezamierzony. Niszczenie środowiska jest ustaloną metodą prowadzenia wojen od czasów starożytnych. Wojna jest także zdecydowanie najpoważniejszym zagrożeniem dla środowiska. Aktualnym przykładem są niszczycielskie skutki wojny w Zatoce Perskiej, w wyniku której spłonęły setki szybów naftowych i w niekontrolowany sposób przedostały się do atmosfery duże ilości toksycznych substancji. Odbudowa środowiska zajmie dużo czasu. Niektóre uszkodzenia mogą być nieodwracalne.
Wojsko opracowuje coraz potężniejszą broń, która powoduje rozległe i niszczycielskie szkody dla środowiska. Współczesna wojna pociąga za sobą większe zniszczenia środowiska niż jakakolwiek inna działalność niszcząca środowisko. Poniżej znajduje się opis niektórych systemów uzbrojenia, które w czasie pokoju mają również poważnie szkodliwy wpływ na środowisko.
Kopalnie
Kopalnie wyrządzają ogromne szkody środowisku. Według UNEP (Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska) miny lądowe są jednymi z najbardziej rozpowszechnionych materialnych śmieci wojennych i mogą zakłócać równowagę ekologiczną. Zakładanie min niszczy duże obszary, często rolnicze, które w odległej przyszłości staną się bezużyteczne. Kopalnie są największą przeszkodą w rozwoju wielu najbiedniejszych regionów świata. W 65 krajach na całym świecie rozmieszczonych jest 80–110 milionów min. Mogą zdetonować kilkadziesiąt lat po złożeniu, a większość ich ofiar to cywile, a przede wszystkim dzieci. Usuwanie min jest procesem bardzo niebezpiecznym, czasochłonnym i kosztownym. Rozwój nowych metod usuwania min postępuje zdecydowanie zbyt wolno i należy go przyspieszyć.
Jednym z pozytywnych osiągnięć jest to, że na konferencji w Oslo w 1997 r. uzgodniono, że należy zakazać wszystkich min przeciwpiechotnych bez wyjątku, że zapasy min powinny zostać zniszczone w ciągu czterech lat i że krajom dotkniętym minami należy udzielić większej pomocy. Duża liczba krajów podpisała Konwencję Ottawską z 1997 r., ale kilka krajów, w tym USA, Rosja, Indie i Chiny, tego nie uczyniły. Unia Europejska musi pracować nad przekonaniem tych krajów, aby natychmiast przystąpiły do porozumienia. UE powinna zrobić więcej, aby pomóc ofiarom min i wspierać rozwój technik usuwania min.
Broń „nieśmiercionośna” [9]
Tak zwana broń „nieśmiercionośna” nie jest nowym rodzajem broni, ale istnieje od wielu lat w takich postaciach, jak armatki wodne, kule gumowe i gaz łzawiący. Jednak obecnie opracowuje się coraz bardziej zaawansowane techniki posługiwania się bronią, które określa się jako nieśmiercionośne, mimo że mogą powodować rozległe szkody, a nawet skutkować inwalidztwem lub śmiercią.
Opracowano zarówno technologie materiałowe, jak i przeciwpiechotne. Jednym z przykładów jest broń akustyczna, która jest zdolna do dezorientacji i dezorientacji, a tym samym do neutralizacji wroga poprzez wytwarzanie niskiego poziomu dźwięku, zwanego infradźwiękiem. Innymi przykładami są pianka samoprzylepna i oślepiające lasery. Substancje chemiczne odbarwiające wodę mogą mieć wpływ zarówno na rolnictwo, jak i na ludność. Za pomocą wiązek elektromagnetycznych możliwe jest zniszczenie systemów komputerowych, nawigacyjnych i komunikacyjnych przeciwnika. Nieśmiercionośnej broni można także użyć przeciwko infrastrukturze i władzom kraju, zatrzymać system kolejowy lub wywołać chaos w świecie finansowym kraju. Cechą wspólną tych broni jest to, że mają one opóźniać, utrudniać i pokonywać potencjalnego wroga na „poziomie strategicznym”. [10]
Fakt, że wszystkie te różne rodzaje broni są klasyfikowane jako nieśmiercionośne, poważnie wprowadza w błąd i zwodzi. Termin „nieśmiercionośna” ma na celu przedstawienie tej broni jako bardziej humanitarnej niż broń konwencjonalna – ale nie ma broni humanitarnej. Użycie jakiegokolwiek rodzaju broni wiąże się z ryzykiem obrażeń lub śmierci, co oczywiście jest celem broni. Broń „nieśmiercionośna” jest zwykle używana na wczesnym etapie konfliktu i może w rzeczywistości służyć jako katalizator konfliktu. Stosowanie przemocy przez żołnierzy i policję może wzrosnąć, ponieważ broń wydaje się mniej niebezpieczna. Nieodłączne ryzyko polega na tym, że broń ta obniża próg użycia przemocy w celu rozwiązywania konfliktów.
Celem jest zneutralizowanie wroga bez trwałych cierpień i ofiar śmiertelnych. Jednak w kontekście konsekwencji stosowania tej broni ważne jest, w jaki sposób i przeciwko komu używana jest „nieśmiercionośna” broń. Broń, która może unieszkodliwić żołnierza, może zranić, a nawet zabić dziecko lub osobę starszą. Odległość, z jakiej są wystrzeliwane i w jakiej ilości, to inne czynniki mające wpływ na działanie broni. Dla porównania, broń konwencjonalna powoduje „tylko” 25% śmiertelności. [11]
Broń nieśmiercionośna jest wykorzystywana jako skuteczna pomoc we współczesnych działaniach wojennych, niezależnie lub w połączeniu z bronią konwencjonalną. Na przykład Stany Zjednoczone użyły broni o częstotliwości radiowej podczas wojny w Zatoce Perskiej, aby zniszczyć system energetyczny Iraku [12] , mimo że nie znały przeciwpiechotnych skutków broni RF. Broni nieśmiercionośnej nie należy zatem postrzegać jako odrębnej od systemu śmiercionośnego, lecz raczej jako jego element. Rozwój nieśmiercionośnej broni zwiększa ich możliwości. Rezultatem jest zatem większe użycie siły, a nie odwrotnie. Broń „nieśmiercionośna” nie powoduje konfliktów nieśmiercionośnych.
W miarę opracowywania coraz szerszego asortymentu nieśmiercionośnej broni, wojsko, policja i politycy stają się coraz bardziej zainteresowani testowaniem jej działania. Broni nieśmiercionośnej nie można używać jako narzędzia politycznej ingerencji i dominacji krajów północnych nad południowymi.
Nie ma skutecznych przepisów regulujących broń nieśmiercionośną. Jedynie niewielka liczba nieśmiercionośnej broni i technik może zostać zakazana poprzez interpretację różnych przepisów dotyczących kontroli zbrojeń, np. pianki samoprzylepnej (którą stosowano w Somalii i Bośni). Niektóre rodzaje laserów (dla osób niewidomych) również zostały objęte ograniczeniami Konwencji w sprawie niektórych broni konwencjonalnych. Toksyny biologiczne (np. salmonella i inne bakterie) są zakazane na mocy Konwencji o broni biologicznej. Kilka z tych rodzajów broni może mieć poważne skutki dla środowiska. Należy zatem wzmocnić prawo międzynarodowe, aby regulować nową broń, która jest stale udoskonalana.
Projekt Cyrus Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża mógłby zostać wykorzystany w przypadku braku innych wiarygodnych międzynarodowych standardów dotyczących broni nieśmiercionośnej. W ramach projektu Cyrus sklasyfikowano i ustalono kryteria dla broni konwencjonalnej w odniesieniu do śmiertelności, inwalidztwa, niezbędnego leczenia, zaopatrzenia w krew itp. Unia Europejska powinna realizować politykę mającą na celu rozszerzenie międzynarodowych konwencji na nowe technologie zbrojeniowe i rozwój nowych strategii zbrojeniowych.
Broń chemiczna
Zaangażowanie Organizacji Narodów Zjednoczonych w niszczenie broni chemicznej i innej broni masowego rażenia w Iraku wywołało poważne obawy dotyczące wpływu działań wojskowych na środowisko i wzmocniło potrzebę poszukiwania uzasadnionych ekologicznie metod rozbrojenia broni. Konwencja o zakazie broni chemicznej (CWC) weszła w życie w kwietniu 1997 r. Zgodnie z postanowieniami art. 1 państwa, które ratyfikowały Konwencję, zobowiązują się nigdy i pod żadnym pozorem nie opracowywać, produkować ani eksportować broni chemicznej. Zobowiązują się także, że nigdy nie użyją broni chemicznej i zniszczą już istniejącą broń chemiczną. Zgodnie z art. 3 państwa nie później niż 30 dni po wejściu w życie Konwencji powiadamiają o posiadaniu broni chemicznej i jej lokalizacji oraz przedstawiają plan zniszczenia tej broni. Niszczenie należy rozpocząć od najstarszych zasobów. Konwencję podpisało 165 państw, a 110 ją ratyfikowało. 26 państw nie podpisało CWC, w tym kilka ważnych krajów Bliskiego Wschodu.
Zniszczenie broni chemicznej budzi poważne obawy o środowisko – obejmują one dziesiątki tysięcy ton gazu musztardowego, gazu paraliżującego i innych substancji chemicznych. Broń chemiczną można zniszczyć poprzez spalenie, lecz bardzo niewiele krajów dysponuje odpowiednimi urządzeniami, aby to zrobić. Rozbrojenie broni chemicznej jest kosztowne, od trzech do dziesięciu razy droższe niż jej produkcja. Jeżeli Rosja posiadająca bardzo duże zasoby ma to osiągnąć, potrzebuje pomocy finansowej innych krajów. W Kambarce, mieście w Rosji, w drewnianych szopach oddalonych 2 km od gęsto zaludnionych obszarów przechowywanych jest 6000 ton broni chemicznej. Postępowanie ze znacznymi ilościami substancji niebezpiecznych wymaga znacznych nakładów zasobów, a ich zniszczenie zajmie wiele lat. Istnieje wyraźne ryzyko wypadków i dostania się broni w niepowołane ręce.
Potwierdzono, że pod koniec II wojny światowej w Skaggeraku zatopiono około 150 000 ton bomb, pocisków artyleryjskich i min wypełnionych bronią chemiczną, głównie gazem musztardowym, fosgenem, tabunem i bronią na bazie arsenu. Odpowiednia liczba dla Bałtyku wynosi 40 000 ton. Wiele kontenerów jest zardzewiałych, a broń chemiczna ma bezpośredni kontakt z wodą morską. Niemniej jednak zdecydowano, że powinny one na razie pozostać na dnie morskim, ponieważ ryzyko rozległego wycieku podczas akcji ratowniczej uważa się za znacznie większe.
Broń nuklearna
Wpływ wojny nuklearnej na środowisko byłby ogromny. Jest prawdopodobne, że połączone skutki opadu radioaktywnego na dużych obszarach, zubożenia warstwy ozonowej przez tlenki azotu w wyniku wybuchów jądrowych i zmian klimatycznych spowodowanych rozległymi i ciągłymi pożarami spowodują katastrofy ekologiczne na dużą skalę na dużych obszarach globu.
Eksplozje testowe mają także wyraźnie destrukcyjny wpływ na środowisko. Szacuje się, że całkowitą ilość opadu radioaktywnego wyemitowanego do atmosfery w wyniku testów atmosferycznych jest od 100 do 1000 razy większa niż ilość wyemitowana w wyniku katastrofy w Czarnobylu. [13] Traktat o częściowym zakazie prób z 1963 r. zawarty pomiędzy USA, ZSRR i Wielką Brytanią zakazuje prób jądrowych w atmosferze, przestrzeni kosmicznej i pod wodą, tj. we wszystkich środowiskach z wyjątkiem środowiska pod ziemią.
Od 1966 r. Francja przeprowadziła ponad 180 prób jądrowych na atolu Mururoa na Oceanie Spokojnym, co miało znaczący wpływ na środowisko. [14] Z osadów na dnie lagun na atolach Mururoa i Fangataufa wydobyto kilka kilogramów niebezpiecznego plutonu. Cząsteczki plutonu rozprzestrzeniły się także po całym lądzie na trzech wyspach w pobliżu Mururoa. [15] Indie i Pakistan również przeprowadziły ostatnio eksplozje testowe. [16] Uważa się, że ich rozwój techniczny nie jest wystarczająco kontrolowany, co oznacza, że te próby jądrowe mogą mieć wpływ na środowisko daleko poza samym regionem. Należy niezwłocznie przeprowadzić niezależne międzynarodowe badanie dotyczące wpływu na środowisko lokalizacji testów i ich otoczenia.
Pluton jest absolutnie najbardziej niebezpieczną substancją znaną człowiekowi. Wiele krajów posiada duże ilości plutonu wojskowego, a broń nuklearną można stosunkowo łatwo wyprodukować z „cywilnego” plutonu. Obiekty pełniące obecnie funkcję cywilną można w krótkim czasie przerobić na produkcję broni. Podczas produkcji plutonu powstają duże ilości wysoce radioaktywnych odpadów ciekłych. Postępowanie z odpadami nuklearnymi stwarza ogromne problemy. Produkcja broni masowego rażenia na dużą skalę, która miała miejsce w ostatnich dziesięcioleciach, spowodowała powstanie dużych ilości odpadów. Nie jest znana skuteczna metoda składowania odpadów promieniotwórczych. Zwykle magazynuje się go w zbiornikach, lecz w dużych ilościach trafia bezpośrednio do środowiska. Te odpady radioaktywne są wyjątkowo łatwopalne i mogą eksplodować, jeśli nie są wentylowane lub chłodzone. W 1957 roku w elektrowni atomowej Czelabińsk-65 niedaleko miasta Kystym na Uralu doszło do wypadku, w wyniku którego eksplodował radioaktywny zbiornik, a odpady radioaktywne rozprzestrzeniły się na obszarze 1000 kilometrów kwadratowych. Trzeba było ewakuować 10 000 osób. Nad jeziorem Karaczaj w pobliżu Czelabińska-65 nadal można po prostu stojąc na brzegu jeziora pochłonąć tak dużo promieniowania radioaktywnego, że można umrzeć na miejscu. [17] W krajach bałtyckich znajdują się duże obszary skażone wcześniejszymi działaniami wojskowymi ZSRR. W Estonii jezioro Sillanmä, znane również jako „jezioro atomowe”, zawiera radioaktywne odpady wojskowe równoważne tysiącom broni atomowej. Sillanmä znajduje się 100 metrów od Morza Bałtyckiego. Jakikolwiek wyciek do Bałtyku miałby niszczycielskie skutki dla środowiska w całym regionie Morza Bałtyckiego.
Pod koniec lat 80. Rosja miała więcej atomowych okrętów podwodnych niż wszystkie inne kraje na świecie razem wzięte. Półwysep Kolski i Siewrodwińsk w Rosji posiadają obecnie największą koncentrację reaktorów jądrowych na świecie (240 jednostek). [18] W stoczniach na Półwyspie Kolskim składowano duże ilości odpadów radioaktywnych i łodzi podwodnych o napędzie atomowym. Rosja i rosyjska flota nie są w stanie poradzić sobie ze złomowanymi reaktorami. Nie mają środków finansowych, aby zapłacić za bezpieczną likwidację. Niskie płace spowodowały, że wysoko wykwalifikowana kadra odchodzi ze stoczni, co doprowadziło do poważnego niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej.
Nawet w centrum Moskwy odkryto 1200 źródeł zatruć radioaktywnych, m.in. w piaskowniach, schronach przeciwlotniczych, mieszkaniach prywatnych, garażach i obiektach sportowych. [19] Nie można lekceważyć możliwości natrafienia na broń nuklearną, chemiczną i biologiczną ze składów wojskowych oraz substancje z instytucji badawczych lub przemysłu w Rosji.
Poważne obawy budzi brak odpowiedniego sprzętu umożliwiającego usuwanie odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska. Zarówno z ekonomicznego, jak i ekologicznego punktu widzenia, każdy wypadek, który może się wydarzyć, będzie miał niszczycielskie skutki. Z każdym rokiem bez podjęcia odpowiednich działań zwiększa się ryzyko i skala poważnego wypadku.
Faktycznie istnieje praktyczna i realistyczna propozycja metody wycofywania światowej broni nuklearnej. Propozycję przedstawiła w sierpniu 1996 r. niezależna grupa ekspertów tworząca Komisję Canberry. [20] W lipcu 1996 r. Międzynarodowy Trybunał w Hadze wydał jednomyślną opinię, zgodnie z którą art. 6 Układu o nierozprzestrzenianiu broni nuklearnej zobowiązuje państwa nuklearne do rozpoczęcia negocjacji w sprawie rozbrojenia nuklearnego. Trybunał orzekł również, że groźba użycia broni nuklearnej lub jej użycie jest niezgodne z prawem międzynarodowym. Unia Europejska powinna aktywnie działać na rzecz wdrożenia propozycji Komisji z Canberry i art. 6 Układu o nieproliferacji.
HAARP – system broni, który zakłóca klimat
W dniu 5 lutego 1998 r. w Podkomisji Bezpieczeństwa i Rozbrojenia Parlamentu odbyło się przesłuchanie, którego tematem był HAARP. NATO i USA zostały zaproszone do wysłania swoich przedstawicieli, lecz zdecydowały się tego nie robić. Komitet ubolewa, że Stany Zjednoczone nie wysłały przedstawiciela, który udzieliłby odpowiedzi na pytania lub nie wykorzystały możliwości przedstawienia uwag na temat przedłożonych materiałów. [21]
Projekt HAARP (High Frequency Active Auroral Research Project) jest prowadzony wspólnie przez Siły Powietrzne i Marynarkę Wojenną Stanów Zjednoczonych we współpracy z Instytutem Geofizycznym Uniwersytetu Alaski w Fairbanks. Podobne eksperymenty prowadzone są także w Norwegii, prawdopodobnie na Antarktydzie, a także w byłym Związku Radzieckim. [22] HAARP to projekt badawczy wykorzystujący aparat naziemny, czyli układ anten, z których każda zasilana jest przez własny nadajnik, w celu podgrzewania fragmentów jonosfery za pomocą silnych wiązek radiowych. [23] Wytworzona energia podgrzewa części jonosfery; powoduje to powstawanie dziur w jonosferze i wytwarza sztuczne „soczewki”.
HAARP może być używany do wielu celów. Ogromne ilości energii można kontrolować manipulując właściwościami elektrycznymi atmosfery. Jeśli zostanie użyta jako broń wojskowa, może mieć niszczycielski wpływ na wroga. HAARP może dostarczyć na dany obszar miliony razy więcej energii niż jakikolwiek inny konwencjonalny nadajnik. Energię można także skierować na ruchomy cel, który powinien stanowić potencjalny system przeciwrakietowy.
Projekt umożliwiłby także lepszą komunikację z okrętami podwodnymi i manipulowanie globalnymi wzorcami pogodowymi, ale możliwe jest również działanie odwrotne, zakłócanie komunikacji. Manipulując jonosferą, można zablokować globalną komunikację, jednocześnie transmitując własną. Innym zastosowaniem jest penetracja ziemi, tomografia, prześwietlanie ziemi na głębokość kilku kilometrów, do wykrywania złóż ropy i gazu czy podziemnych obiektów wojskowych. Radar pozahoryzontalny to kolejne zastosowanie, które rozgląda się po krzywiźnie Ziemi w poszukiwaniu nadlatujących obiektów.
Od lat pięćdziesiątych XX wieku w USA przeprowadzano eksplozje materiałów jądrowych w Pasach Van Allena [24] w celu zbadania wpływu impulsu elektromagnetycznego generowanego przez eksplozje broni jądrowej na tych wysokościach na komunikację radiową i działanie radarów. Stworzyło to nowe pasy promieniowania magnetycznego, które pokryły prawie całą Ziemię. Elektrony przemieszczały się wzdłuż linii sił magnetycznych i stworzyły sztuczną zorzę polarną nad biegunem północnym. Te testy wojskowe mogą na długi czas przerwać pas Van Allena. Ziemskie pole magnetyczne może zostać zakłócone na dużych obszarach, co utrudni komunikację radiową. Według amerykańskich naukowców powrót pasa Van Allena do normy może zająć setki lat. HAARP może spowodować zmiany we wzorcach pogodowych. Może również wpłynąć na całe ekosystemy, zwłaszcza we wrażliwych regionach Antarktyki.
Inną szkodliwą konsekwencją HAARP jest występowanie dziur w jonosferze spowodowanych silnymi wiązkami radiowymi. Jonosfera chroni nas przed napływającym promieniowaniem kosmicznym. Mamy nadzieję, że dziury ponownie się zapełnią, ale nasze doświadczenia dotyczące zmian w warstwie ozonowej wskazują na coś innego. Oznacza to znaczne dziury w jonosferze, które nas chronią.
Ze względu na swój dalekosiężny wpływ na środowisko HAARP jest przedmiotem zainteresowania na całym świecie i musimy zadać sobie pytanie, czy jego zalety rzeczywiście przewyższają ryzyko. Przed rozpoczęciem jakichkolwiek dalszych badań i testów należy dokładnie zbadać wpływ na środowisko i aspekty etyczne. HAARP to projekt, o którym opinia publiczna jest prawie całkowicie nieświadoma i należy temu zaradzić.
HAARP ma powiązania z 50-letnimi intensywnymi badaniami kosmicznymi do celów wojskowych, w tym z projektem Gwiezdne Wojny, mającym na celu kontrolę górnych warstw atmosfery i komunikację. Badania tego rodzaju należy uznać za poważne zagrożenie dla środowiska, mające nieobliczalny wpływ na życie człowieka. Nawet teraz nikt nie wie, jaki wpływ może mieć HAARP. Musimy zburzyć mur tajemnicy wokół badań wojskowych i ustanowić prawo do otwartości i demokratycznej kontroli wojskowych projektów badawczych oraz kontrolę parlamentarną.
Szereg międzynarodowych traktatów i konwencji (Konwencja o zakazie wojskowego lub innego wrogiego użycia technik modyfikacji środowiska, Traktat Antarktyczny, Traktat o zasadach regulujących działalność państw w zakresie badania i użytkowania przestrzeni kosmicznej, w tym Księżyca i inne ciała niebieskie oraz Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza) podają w poważne wątpliwości co do HAARP ze względów prawnych, a także humanitarnych i politycznych. Traktat Antarktyczny stanowi, że Antarktydę można wykorzystywać wyłącznie do celów pokojowych. [25] Oznaczałoby to, że HAARP stanowi naruszenie prawa międzynarodowego. Wszystkie konsekwencje nowych systemów uzbrojenia powinny zostać zbadane przez niezależne organy międzynarodowe. Należy szukać dalszych porozumień międzynarodowych w celu ochrony środowiska przed niepotrzebnymi zniszczeniami w czasie wojny.
Wpływ działalności wojskowej na środowisko
Nie tylko systemy broni wojskowej, ale, ogólnie rzecz biorąc, cała działalność wojskowa, w tym ćwiczenia w czasie pokoju, mają jakąś formę wpływu na środowisko. Kiedy jednak omawiano niszczenie środowiska, w ogóle nie poruszano roli wojska, a jedynie krytykowano wpływ społeczeństwa cywilnego na środowisko. Istnieją co najmniej dwa wyjaśnienia tej sytuacji. [26] Ze względu na swoją tajemnicę działalność wojskowa jest trudniejsza do omówienia i trudno jest postawić najważniejszy priorytet państwa – jego bezpieczeństwo i obronę – przeciwko środowisku. Jednak w obecnych czasach, gdy katastrofy ekologiczne i naturalne stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa, argumenty te są coraz bardziej wątpliwe. Siły zbrojne starają się przygotować w czasie pokoju do działań wojennych w możliwie realistycznych warunkach. Dlatego też wykonują swoje ćwiczenia w warunkach wojennych, co wiąże się z poddawaniem środowiska ogromnemu stresowi. Świadczy o tym chociażby wycofanie wojsk radzieckich oraz opuszczone bazy wojskowe w Europie Środkowo-Wschodniej, które pozostawiły głębokie ślady w lokalnym środowisku. Ćwiczenia wojskowe pociągają za sobą rozległe szkody w krajobrazie i życiu zwierząt. Ćwiczenia żołnierzy poddają duże połacie ziemi rozległym zniszczeniom środowiska. Miejsca testowania rakiet artyleryjskich i taktycznych zwykle wymagają większych powierzchni do celów wojskowych. Podobnie produkcja amunicji i przemysł produkujący sprzęt wojskowy powodują powszechne problemy środowiskowe.
Za emisję kilku gazów wpływających na klimat, przede wszystkim dwutlenku węgla, odpowiada wojsko, ale także spalanie paliw kopalnych i emisja freonów, co skutkuje zubożeniem warstwy ozonowej. [27] Zużycie paliwa lotniczego jest głównym źródłem emisji substancji zakwaszających, takich jak tlenki azotu i tlenek siarki. Siły zbrojne odpowiadają za znaczną część całkowitego zużycia paliwa lotniczego i są odpowiedzialne za bardzo dużą część wszystkich emisji lotniczych. [28] Wysoko latające samoloty i rakiety mają szczególnie szkodliwy wpływ na środowisko, zarówno w postaci hałasu, jak i emisji paliw. Wszystkie rakiety wykorzystujące paliwo stałe emitują w spalinach duże ilości kwasu solnego, a podczas każdego lotu promu kosmicznego wstrzykuje się około 75 ton chloru niszczącego warstwę ozonową. Podobnie hałas powstający podczas ćwiczeń wojskowych z użyciem amunicji ciężkiego kalibru może powodować zakłócenia w środowisku.
Zanieczyszczenia metalami przedostają się do środowiska w wyniku ćwiczeń strzeleckich; często używa się dużych ilości amunicji małego kalibru zawierającej ołów, a duże ilości ołowiu są rozpraszane do środowiska. Niestety nie ma wyczerpujących informacji na temat zużycia metali.
Konsekwencje w postaci problemów środowiskowych wywołanych rozbrojeniem są zjawiskiem obserwowanym dopiero od niedawna. Co roku niszczone są duże ilości substancji wybuchowych, głównie w procesach przemysłowych. Niektórych amunicji z różnych powodów nie można w ten sposób zniszczyć, lecz należy je zdetonować. Oczywiście ograniczanie emisji jest procesem koniecznym i pozytywnym, ale należy je przeprowadzać w sposób akceptowalny dla środowiska. Należy opracować technologię przyjazną dla środowiska w celu niszczenia broni.
Kilka krajów zaczęło już wykorzystywać możliwości wykorzystania zasobów wojskowych w celu przywrócenia środowiska zniszczonego przez siły zbrojne. Wszystkie pozostałe sektory społeczeństwa muszą wziąć odpowiedzialność za środowisko i sektor wojskowy również powinien to zrobić. Podobnie jak w innych sektorach społeczeństwa, kwestie ochrony środowiska muszą stanowić integralną część działań sił zbrojnych i zostać uwzględnione w procesach decyzyjnych i budżetowych.
W maju 1993 r. Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) podjął decyzję „zastosowanie norm środowiskowych do obiektów wojskowych” – zachęcającą rządy krajowe do uchwalenia krajowych przepisów dotyczących sektora wojskowego. Na przykład Finlandia sporządziła zieloną księgę regulującą wpływ działań wojskowych na środowisko. Szwecja poszła w ich ślady. [29] W czerwcu 1996 r. Szwecja wspólnie z USA opracowała także wytyczne środowiskowe dla działań wojskowych. [30] Wojsko powinno ustalić cele środowiskowe i propozycje środków pomagających zmniejszyć wpływ na środowisko zgodnie z Agendą 21 i Deklaracją z Rio. [31] Powinni także składać raporty identyfikujące czynniki wpływające na środowisko w siłach zbrojnych. Oceny oddziaływania na środowisko należy sporządzać przed rozpoczęciem nowych projektów oraz przy zamawianiu materiałów do użytku cywilnego i wojskowego.
Każdy rząd powinien podsumować swoje wymagania środowiskowe i określić zasoby wojskowe dostępne do celów środowiskowych, sporządzić krajowe plany ochrony środowiska i zgłosić swoje doświadczenia odpowiedniemu organowi w Unii Europejskiej i Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Cały personel wojskowy, w tym poborowi, powinien przejść podstawowe przeszkolenie w zakresie ochrony środowiska. Siły zbrojne USA uznawane są pod tym względem za dość zaawansowane, szczególnie pod względem wyposażenia, ale także wyszkolenia. Unia Europejska powinna w większym stopniu współpracować i wymieniać doświadczenia w tym sektorze z USA.
Strategie wykorzystania zasobów wojskowych dla celów proekologicznych
Zapobieganie kryzysom środowiskowym wymaga infrastruktury, organizacji i zwiększonych zasobów. Są one dostępne w siłach zbrojnych. Wiele zasobów sektora wojskowego można wykorzystać do ochrony, ulepszania i przywracania stanu środowiska. Zasadniczo opierałoby się to na dwóch etapach: etapie inwentaryzacji mającym na celu ocenę przydatności zasobów wojskowych oraz politycznym planie działania zapewniającym ich dostępność.
Oczywiście zasoby związane z wojskiem różnią się znacznie w zależności od kraju, ale obejmują wykwalifikowany personel, inżynierów, wyrafinowany sprzęt hi-tech, zdolności organizacyjne oraz badania i rozwój wojskowy. Pod wieloma względami sektor wojskowy ma wyjątkową możliwość wzmocnienia międzynarodowego potencjału cywilnego w zakresie wdrażania strategii środowiskowych. Personel wojskowy jest dobrze przygotowany do interwencji w przypadku katastrof. W odróżnieniu od sił cywilnych wojsko jest szkolone do wykonywania misji w ekstremalnych warunkach. Można je również wezwać w przypadku awarii środowiskowych oraz w celu usunięcia i zniszczenia wysokiej jakości substancji toksycznych, radioaktywnych i innych niebezpiecznych.
Siły zbrojne posiadają także ogromną ilość informacji, które mogą pomóc w wykryciu zmian w atmosferze, morzu i powierzchni ziemi, a tym samym we wczesnym ostrzeganiu i zapobieganiu katastrofom ekologicznym. Satelity wojskowe, samoloty, statki nawodne i łodzie podwodne są w stanie gromadzić dalsze informacje na temat zmian klimatycznych oraz zmian prądów i temperatury w morzu. Radar, który został opracowany do celów wojskowych, może być wykorzystywany do celów środowiskowych. Radar na podczerwień może wykrywać zmiany temperatury na powierzchni ziemi. Na przykład amerykańskie satelity wojskowe zostały wykorzystane do ustalenia liczby wielorybów, sklasyfikowania ich i uratowania.
Problemy środowiskowe mają charakter globalny, dlatego też współpraca międzynarodowa ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania przyszłym katastrofom ekologicznym. Wspólna praca międzynarodowa może także służyć „podwójnemu” celowi; może budować zaufanie właśnie dlatego, że jest realizowana wspólnie – kraje pomagają sobie nawzajem. Może także umożliwić krajom wzięcie na siebie rozsądnej części odpowiedzialności za środowisko, proporcjonalnie do ich siły. [32] Niektóre ważne obszary wspólnych przedsięwzięć mogą obejmować transfer technologii, wspólne szkolenia i edukację.
Strategie środowiskowe mogą obejmować monitorowanie środowiska ziemskiego, ocenę zebranych danych, koordynację prac naukowych i rozpowszechnianie informacji. Jako szczególną formę pomocy międzynarodowej należy udostępnić UE i ONZ zasoby krajowe, aby na wniosek państwa dotkniętego katastrofą ekologiczną mogły zostać wykorzystane. Strategie środowiskowe muszą obejmować także globalną inwentaryzację zasobów nadających się do ochrony środowiska.
Można utworzyć siły reagowania na wypadek katastrof, składające się zarówno z personelu cywilnego, jak i wojskowego, do rozmieszczenia w sytuacjach nadzwyczajnych. Udział w międzynarodowych misjach pokojowych i humanitarnych jest już ważnym zadaniem dla wojska. Należy jednak dokonać rozróżnienia między takimi misjami w granicach kraju i w obrębie jurysdykcji innego państwa. W tym zakresie można wyciągnąć wnioski z doświadczeń ONZ i jest oczywiste, że ćwiczenia lub rozmieszczenie na terytorium innego kraju muszą odbywać się zgodnie z prawem międzynarodowym. Powinniśmy rozważyć, jakie zasoby można udostępnić ONZ lub Unii Europejskiej tymczasowo, długoterminowo lub w trybie gotowości jako instrumenty wspólnej współpracy w przypadku katastrof ekologicznych i kryzysów środowiskowych.
Dwustronna i wielostronna współpraca wojskowa ogromnie się rozwinęła. W ramach NATO rozwijane są siły duńsko-niemiecko-polskie, które oprócz tradycyjnych zadań będą mogły także służyć do cywilnej pomocy w przypadku katastrof. Ma zacząć działać wiosną 1999 r.
Zasoby technologiczne w obrębie wojska
Sektory wojskowe państw członkowskich UE zwykle wymagają intensywnych badań i rozwoju. W przypadku głównych potęg wojskowych potencjał technologiczny jest nie tylko rozległy, ale w dużej mierze pozostaje niezależny od cięć budżetowych w porównaniu z bronią konwencjonalną. Proces opracowywania nowej, wyrafinowanej broni trwa. Sektor wojskowy będzie prawdopodobnie w najbliższej przyszłości wiodącym odbiorcą zaawansowanych technologii.
Większość nowoczesnych technologii ma charakter obosieczny, tzn. można je wykorzystać zarówno do celów wojskowych, jak i cywilnych. Oznacza to, że technologie o tematyce wojskowej można przenieść do sektora cywilnego bez kosztownych modyfikacji. Należy jednak mieć na uwadze, że wysoce skomplikowane systemy wojskowe, oparte na zaawansowanych technologiach, nie są projektowane z myślą o celach środowiskowych, lecz wymagają pewnych dostosowań.
Możliwości technologiczne organizacji wojskowych w większości krajów rozwijających się nie odpowiadają problemom środowiskowym, przed którymi stoją. W krajach WNP i Afryce występują ogromne niedobory technologii i wiedzy specjalistycznej w zakresie ochrony środowiska. W perspektywie międzynarodowej transfer technologii i know-how jest zatem niezwykle ważnym zadaniem dla wojska.
Gromadzenie danych i obserwacje środowiskowe można ułatwić, wykorzystując statki, samoloty i statki kosmiczne do identyfikowania i śledzenia naruszeń środowiska, takich jak składowanie odpadów i ropy, lub zagrożeń naturalnych, takich jak pożary lasów.
Innym możliwym zastosowaniem zasobów wojskowych jest wykorzystanie potencjału wojskowego do monitorowania działań, które są potencjalnie szkodliwe dla środowiska. Zasoby wojskowe można również wykorzystać do monitorowania rolnictwa, suszy, zalesiania i innych form ochrony gruntów. Inne obszary zastosowań mogą obejmować pomoc w krajach rozwijających się, np. w formie transportu i prac w przypadku katastrof, wapnowania jezior i lasów przy pomocy wojskowych samolotów i statków, ale także zwalczanie zrzutów ropy naftowej oraz zasobów badawczo-rozwojowych na rzecz globalnej pracy na rzecz środowiska .
Personel wojskowy pełniący służbę ekologiczną – przykład
Szwedzki parlament podjął 13 grudnia 1996 r. decyzję o uczynieniu ochrony środowiska specjalną częścią swojej polityki obronnej i, w dłuższej perspektywie, o szkoleniu 10 000 poborowych rocznie w ramach obrony cywilnej. [33] Decyzja nie została jeszcze wdrożona, ale stała się podstawą propozycji złożonej przez grupę funkcjonariuszy. [34] Propozycja została przedstawiona na przesłuchaniu Podkomisji ds. Bezpieczeństwa i Rozbrojenia Parlamentu Europejskiego w dniu 19 maja 1998 r. i została w skrócie podsumowana poniżej. [35]
W trakcie obowiązkowego szkolenia wojskowego jest całkowicie możliwe szkolenie żołnierzy w zakresie ochrony środowiska, ale jest to także konieczne, aby dysponować zasobami i zdolnościami do radzenia sobie z problemami środowiskowymi. Wprowadzenie szkolenia wojskowego w zakresie obowiązków środowiskowych wykorzystuje istniejące zasoby społeczeństwa i tworzy nowe zasoby dla międzynarodowej pracy na rzecz ochrony środowiska.
Szkolenie „żołnierzy ochrony środowiska” może odbywać się we współpracy z różnymi organami odpowiedzialnymi za całokształt obronności, władzami lokalnymi, władzami powiatowymi, uniwersytetami i uczelniami, ale także organizacjami ekologicznymi, przemysłem (np. przemysłem petrochemicznym, energetycznym, górniczym i inny przemysł przetwórczy) oraz organizacje międzynarodowe.
Poborowych do służby ochrony środowiska należy przede wszystkim szkolić, aby radzili sobie z większymi zagrożeniami dla środowiska występującymi podczas wojny, ale także powinni być wykorzystywani jako siły ratownicze i pomocowe w czasie pokoju i wojny. Zgodnie z propozycją szkolenie w końcowej fazie obejmowałoby sześć kompanii na brygadę ds. ochrony środowiska w dwóch partiach, co oznacza łącznie 12 kompanii na brygadę rocznie. Szkolenie prowadziliby instruktor, oficer rozpoznawczo-informacyjny oraz komendant. Pod ogólnym dowództwem znajdowałoby się sześć kompanii zajmujących się ochroną środowiska, w skład których wchodziłby dowódca kompanii, inżynier ochrony środowiska, inżynierowie kompanii, adiutant i 12 instruktorów. Inżynier ochrony środowiska byłby także w bliskim kontakcie ze służbami ratunkowymi i ratowniczymi oraz z badaczami. Jako wsparcie mieliby dział finansów, personelu, dział materialny, catering i poborowych do obowiązków związanych z ochroną środowiska i obronnością. Na początkowym etapie dowódcy grup przechodzą szkolenie w zakresie przywództwa oraz podstawowe szkolenie w zakresie pracy na rzecz ochrony środowiska.
Żołnierze we wstępnej fazie szkolenia powinni przejść podstawowe przeszkolenie z zakresu żołnierstwa i ochrony środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem wyszkolenia wojskowego i sprawności fizycznej. Następnie odbywają się szkolenia środowiskowe i szkolenia w zakresie korzystania ze sprzętu związanego z obowiązkami żołnierzy. Ostatnia faza szkolenia zostanie wykorzystana do wcześniej ustalonych projektów środowiskowych. W trakcie szkolenia podstawowego poborowi ekologiczni mogą być także wykorzystywani przy poważnych katastrofach ekologicznych – poza planowanymi projektami środowiskowymi – do pomocy w przypadku pożarów lasów, burz śnieżnych, osuwisk itp.
Gdyby brygady ekologiczne działały, mogłyby szybko i skutecznie interweniować podczas powodzi w Polsce, Czechach i Niemczech w 1997 r. oraz podczas katastrofy tamy w Hiszpanii i osunięć ziemi we Włoszech w 1998 r.
Po odbyciu podstawowego szkolenia w czasie pokoju i w warunkach wojny oraz przez pięć lat po jego zakończeniu stażyści powinni zostać wezwani na 24–48 godzin w przypadku katastrofy ekologicznej lub jakiejkolwiek innej sytuacji nadzwyczajnej. Może to mieć charakter obowiązkowy lub dobrowolny.
W kontekście operacyjnym firma zajmująca się ochroną środowiska to jednostka mobilna, której głównym zadaniem jest reagowanie, w granicach kraju i poza nimi, na prośby szwedzkich władz lokalnych lub innych krajów o akcję pomocową. (W samej Szwecji znajduje się 10 000 „bomb ekologicznych” różnego rodzaju wymagających „rozbrojenia”.) Kompania ma wykonywać swoje zadania samodzielnie lub we współpracy z innymi kompaniami i jednostkami służb ratowniczych i ratowniczych pod dowództwem: tych służb i/lub władz lokalnych zwracających się o ich interwencję. Wykorzystując własne środki transportu firma powinna być w stanie realizować różnorodne misje na terenie kraju w czasie do 72 godzin.
W taki sam sposób, w jaki żołnierze ONZ wykonują misje pokojowe, żołnierze zajmujący się ochroną środowiska mogą również dobrowolnie podejmować obowiązki międzynarodowe, podobnie jak ich odpowiednicy w ONZ.
- [1] () Rocznik SIPRI 1997, dodatek 6A. Tabele wydatków wojskowych i 6B. Tabele wydatków wojskowych NATO.
- [2] () Wykresy potencjalnego wykorzystania zasobów przeznaczonych na działania wojskowe na rzecz cywilnych wysiłków na rzecz ochrony środowiska, ONZ: A46/364 1991, § 74.
- [3] ()(Brazylia, Rosja, Chiny, Kanada, Indonezja, USA, Indie, Kolumbia i Kongo) Międzynarodowy konflikt słodkowodny: problemy i strategie zapobiegania, Green Cross International 1997, s. 10. 4.
- [4] () Tamże, s. 20. 1.
- [5] ()Ibidem, s.3.
- [6] () Wydanie specjalne Time, listopad 1997, s. 2. 18.
- [7] () Codziennie do naszej atmosfery odprowadzanych jest 25 miliardów ton dwutlenku węgla.
- [8] ()Instytut Klimatyczny w Waszyngtonie „Exodus środowiska: wyłaniający się kryzys na arenie globalnej”.
- [9] () W dniu 5 lutego 1998 r. Podkomisja Parlamentu ds. Bezpieczeństwa i Rozbrojenia zorganizowała przesłuchanie publiczne na temat HAARP i tzw. broni nieśmiercionośnej. Niniejsza sekcja opiera się na tym przesłuchaniu.
- [10] () Produkowane są m.in. w USA, Chinach, Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji i Izraelu.
- [11] () Dr Robin Coupland, Międzynarodowy Czerwony Krzyż.
- [12] () Technologia nieśmiercionośna i siła powietrzna, 1993, projekt badawczy Dowództwa Powietrznego i Sztabu Sztabu.
- [13] () Wykreślanie potencjalnych zastosowań zasobów przeznaczonych na działania wojskowe na rzecz cywilnych wysiłków na rzecz ochrony środowiska, ONZ: A46/364 1991 § 26.
- [14] () Wpływ testów nuklearnych w Mururoa i Fangataufa, 1995.
- [15] () New Scientist 1998
- [16] () W dniach 11–13 maja 1998 r. Indie przeprowadziły pięć testów nuklearnych. Pakistan przeprowadził sześć testów w dniach 28–30 maja 1998 r.
- [17] () Plutonium, Deadly Gold of the Nuclear Age, IPPNW i IEER 1995, s. 2. 65.
- [18] () Znajduje się tam 18% światowych reaktorów jądrowych, raport Bellony, tom 2: 1996, Rosyjska Flota Północna, s. 18. 10
- [19] () Atom odtajniony, wyd. 2. IPPNW, Moskwa 1996, s. 25. 83
- [20] () Wniosek jest dostępny w Internecie pod adresem www.dfat.gov.au/dfat/cc/cchome.html
- [21] () Niniejsza sekcja opiera się na informacjach uzyskanych podczas przesłuchania.
- [22] () Dr Nick Begich, mówca na rozprawie.
- [23] () Jonosfera zawiera rozległe ochronne pola magnetyczne, znane jako pasy Van Allena, które przechwytują naładowane cząstki (protony, elektrony i cząstki alfa).
- [24] () W 1958 roku Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych zdetonowała 3 urządzenia zawierające materiał nuklearny 480 km nad południowym Atlantykiem. Zaprojektowany przez Departament Obrony USA i Komisję Energii Atomowej pod kryptonimem Project Argus. Źródło: dr Rosalie Bertell.
- [25] () Artykuł 1, Traktat Antarktyczny.
- [26] () Oficjalne raporty rządu szwedzkiego SOU 1992: 104, s. 1. 54
- [27] () Obrona wojskowa i środowisko, raport sektora FM 1995, s. 1. 8
- [28] () Same szwedzkie siły zbrojne wyemitowały 866 199 ton dwutlenku węgla w ciągu jednego roku; tamże str. 60
- [29] () Podręcznik ochrony środowiska dla Sił Zbrojnych.
- [30] () Wytyczne środowiskowe dla sektora wojskowego, wspierane przez Komitet NATO ds. Wyzwań Współczesnego Społeczeństwa.
- [31] () Agenda 21 i Deklaracja z Rio są praktycznymi wynikami Konferencji ONZ w sprawie Środowiska i Rozwoju, która odbyła się w Rio de Janeiro w 1992 r.
- [32] () Wykresy potencjalnego wykorzystania zasobów przeznaczonych na działania wojskowe na rzecz cywilnych wysiłków na rzecz ochrony środowiska, ONZ: A46/364 1991.
- [33] () Ustawa 1995/96: 12. Całkowita odnowa systemu obronnego
- [34] () „Szkolenie poborowych cywilnych do obowiązków w zakresie ochrony środowiska” i „Szkolenie poborowych do spraw ochrony środowiska”, Brygada ds. Środowiska Borås.
- [35] () Propozycja szkolenia opiera się na pułku w Borås, ale może być również zastosowana do innych jednostek.
Załącznik 1
19 maja 1995
PROJEKT REZOLUCJI złożony przez panią Rehn Rouvę w sprawie potencjalnego wykorzystania zasobów wojskowych na potrzeby strategii środowiskowych, zawarty decyzją Komisji Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony.
PARLAMENT EUROPEJSKI
. Mając na uwadze, że dzisiejsze środowisko międzynarodowe i problemy ekologiczne charakteryzują się nowymi źródłami niepewności i konfliktów;
. biorąc pod uwagę, że zmiany te powinny znaleźć odzwierciedlenie w treści i formie utrzymywania i tworzenia bezpieczeństwa, czyli w polityce bezpieczeństwa i obrony;
. biorąc pod uwagę konieczność reorientacji celów i zasobów tych polityk;
. mając na uwadze, że w przypadku tej inicjatywy konieczne jest zmobilizowanie odpowiednich zasobów, aby skutecznie sprostać wyzwaniu ochrony środowiska; oraz że unikalny potencjał obiektów wojskowych w zakresie zwiększania możliwości osiągnięcia tego celu;
. mając na uwadze, że dla Unii Europejskiej inicjatywa na rzecz włączenia zasobów wojskowych do strategii środowiskowych byłaby okazją do objęcia przewodnictwa za pomocą nowych i pokojowych środków;
. widząc, że koszt wdrożenia tych strategii może wynieść 774 miliardy dolarów w ciągu najbliższych dziesięciu lat, co pokazuje konieczność współpracy;
. mając na uwadze, że nowa sytuacja międzynarodowa oraz odprężenie polityczne i deeskalacja wojskowa otworzyły szereg nowych, dotychczas niezbadanych możliwości;
1. proponuje europejski plan działania mający na celu włączenie zasobów związanych z wojskiem do strategii środowiskowych.
26 listopada 1998
OPINIA
(Zasada 147)
dla Komisji Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony
w sprawie projektu rezolucji w sprawie środowiska, bezpieczeństwa i polityki zagranicznej (sprawozdanie pani poseł Theorin)
Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów
Autor projektu: pan Karl-Erik Olsson
PROCEDURA
Na posiedzeniu w dniu 20 lipca 1998 r. Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów wyznaczyła na sprawozdawcę komisji opiniodawczej Karla-Erika Olssona.
Rozpatrzyła projekt opinii na posiedzeniach w dniach 12 października i 25 listopada 1998 r.
Na ostatnim posiedzeniu przyjęła następujące wnioski większością 26 głosów do 2, przy 1 głosie wstrzymującym się.
W głosowaniu wzięli udział: Collins, przewodniczący; Dybkjær, wiceprzewodniczący; Olsson, rysownik; d'Aboville, Blokland, Bowe, Breyer, Cabrol, Correia, Eisma, Estevan Bolea (dla Bébéar), Flemming, Florenz, González Álvarez, Graenitz, Hulthén, Kuhn, Lange (dla Díez de Rivera Icaza), Leopardi, McKenna, Oomen -Ruijten, Pimenta (dla Burtone), Pollack, Roth-Behrendt, Tamino, Trakatellis, Valverde López, Virgin and White.
1. WSTĘP
Upadek Związku Radzieckiego i następujący po nim proces rozbrojenia doprowadziły do 34% spadku światowych wydatków wojskowych od 1988 r . [1] . Cięcia w wojsku uwolniły ogromne zasoby gospodarcze, podczas gdy czynniki takie jak kryzysy dostaw, brak równowagi ekologicznej, migracja, nacjonalizm, konflikty etniczne i przestępczość międzynarodowa stanowią rosnące zagrożenie dla stabilności międzynarodowej. Inne czynniki, które mają długoterminowy wpływ na rozwój sytuacji w sektorze bezpieczeństwa, obejmują niszczenie środowiska oraz niedobory świeżej wody i żywności.
Podkreśla to potrzebę większego uwzględnienia w polityce bezpieczeństwa czynników środowiskowych i wskazuje, że inwestycje proekologiczne są niezbędne dla osiągnięcia stabilności w zakresie bezpieczeństwa w przyszłości.
2. OBSERWACJE
Obecnie nie ma bezpośredniego zagrożenia militarnego dla Europy, a ryzyko poważnej wojny nie istnieje. Pojawiło się jednak szereg innych zagrożeń o charakterze pozamilitarnym, a wśród nich ciągłe niszczenie środowiska. Niedobór słodkiej wody, pustynnienie, zmiany klimatyczne oraz wypadki w elektrowniach chemicznych i jądrowych stanowią realne zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Prawo do eksploatacji kurczących się zasobów naturalnych nie jest już przede wszystkim instrumentem polityki siły, ale często jest pierwotną przyczyną konfliktów międzynarodowych.
Konieczne jest zatem poszerzenie europejskiej koncepcji bezpieczeństwa i obrony, tak aby w większym stopniu uwzględniała zagrożenia dla środowiska. Sektor wojskowy mógłby zapewnić zasoby i know-how w celu poprawy ochrony środowiska, np. poprzez monitorowanie satelitarne, pomoc w sprzątaniu po wypadkach przemysłowych i nuklearnych oraz w akcjach pomocy po klęskach żywiołowych. Sprawozdawca komisji opiniodawczej uważa jednak, że reakcją na zmiany, jakie zaszły w postrzeganym zagrożeniu, powinno być przede wszystkim przesunięcie zasobów budżetowych z sektora obrony wojskowej na środki cywilnej ochrony środowiska, np. środki zapobiegawcze mające na celu ochronę środowiska, odkażanie gruntów i wody, ulepszone usługi ratownicze i pomoc w przypadku klęsk żywiołowych oraz zwiększona pomoc międzynarodowa w kwestiach środowiskowych.
Sektor obronny i powiązane gałęzie przemysłu wyrządzają znaczne szkody środowisku. Na przykład transport wojskowy emituje znaczne ilości gazów cieplarnianych i substancji zakwaszających, a obszary ćwiczeń wojskowych zwykle wykazują oznaki poważnych zniszczeń różnorodności biologicznej i często muszą zostać poddane dekontaminacji, zanim będą mogły zostać wykorzystane do celów cywilnych. Pomimo wpływu, jaki wywiera na środowisko, sektor obronny tradycyjnie nie był objęty cywilnym prawodawstwem w zakresie ochrony środowiska. W obliczu rosnącej presji na środowisko ono również powinno podlegać obowiązującemu prawodawstwu w zakresie ochrony środowiska i ponosić odpowiedzialność za sprzątanie terenów zniszczonych w wyniku przeszłych działań wojskowych. Można by ulepszyć jego dostosowanie do praktyk bardziej przyjaznych dla środowiska poprzez określenie celów środowiskowych i zapewnienie szkoleń dla własnego personelu w zakresie kwestii środowiskowych.
Jednym z potencjalnie najpoważniejszych problemów środowiskowych wynikających z globalnego rozbrojenia jest brak nadzoru nad odpadami powstałymi w przeszłości w procesach produkcji broni jądrowej oraz nad magazynami broni biologicznej i chemicznej. Często zniszczenie broni kosztuje znacznie więcej niż jej wyprodukowanie – na przykład nawet dziesięć razy więcej w przypadku broni chemicznej.
Chaotyczna sytuacja gospodarcza w Rosji i byłych republikach radzieckich doprowadziła do nieodpowiedniego nadzoru i przechowywania nadwyżek broni oraz do opóźnień w jej zniszczeniu. Sprawozdawca komisji opiniodawczej zaleca zatem, aby państwa członkowskie aktywnie promowały wzmożoną współpracę międzynarodową, np. w ramach ONZ i Partnerstwa dla Pokoju, w celu zniszczenia takiej broni w sposób możliwie najbardziej przyjazny dla środowiska.
Ponieważ przemysł obronny państw członkowskich koncentruje się w określonych regionach, trwający proces rozbrojenia może skutkować kryzysami w tych regionach. UE i państwa członkowskie powinny zatem zwiększyć wysiłki na rzecz przekształcenia obiektów i technologii produkcji wojskowej w celu wytwarzania dóbr cywilnych i zastosowań cywilnych, korzystając zarówno z programów krajowych, jak i finansowanych przez UE.
WNIOSKI
Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów wzywa Komisję Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, jako komisję przedmiotowo właściwą, do uwzględnienia w swoim sprawozdaniu następujących wniosków:
Komisja Środowiska, Zdrowia Publicznego i Ochrony Konsumentów,
A. mając na uwadze, że konflikty na całym świecie toczą się głównie na szczeblu wewnątrzpaństwowym, a nie międzypaństwowym, a w przypadku konfliktów międzypaństwowych w coraz większym stopniu dotyczą one dostępu lub dostępności podstawowych, niezbędnych zasobów, zwłaszcza wody, żywności i paliwa,
B. mając na uwadze, że dostęp do takich kluczowych zasobów naturalnych i ich dostępność są nierozerwalnie związane z degradacją i zanieczyszczeniem środowiska, zarówno pod względem przyczyny, jak i skutku, mając na uwadze, że logicznie wynika z tego, że zapobieganie konfliktom musi w coraz większym stopniu skupiać się na tych kwestiach,
C. mając na uwadze, że presja na grunty, zarówno żyzne, jak i nadające się do zamieszkania, historycznie stanowiąca główną przyczynę napięć i konfliktów, jest w coraz większym stopniu spowodowana degradacją środowiska, zwłaszcza zmianą klimatu i wynikającym z niej podnoszeniem się poziomu mórz,
D. mając na uwadze, że wszystkie te czynniki, które w największym stopniu wpływają na najbiedniejsze i najbardziej bezbronne populacje świata, stale zwiększają liczbę tzw. „uchodźców środowiskowych”, co skutkuje zarówno bezpośrednią presją na politykę UE w zakresie imigracji i wymiaru sprawiedliwości, jak i na rozwój pomoc i wydatki na pomoc humanitarną oraz pośrednio w zwiększone problemy bezpieczeństwa UE w postaci niestabilności regionalnej w innych częściach świata,
E. mając na uwadze, że według szczegółowych międzynarodowych badań zebranych i opublikowanych przez Instytut Klimatyczny w Waszyngtonie liczba „uchodźców ekologicznych” przekracza obecnie liczbę „uchodźców tradycyjnych” (25 mln w porównaniu z 22 mln) oraz mając na uwadze, że oczekuje się, że liczba ta wzrośnie podwoi się do 2010 r., a w najgorszym przypadku może wzrosnąć znacznie bardziej,
F. mając na uwadze, że problem „uchodźców środowiskowych” jest jedynie symptomem katastrofy humanitarnej na znacznie większą skalę w odniesieniu do 1,3 miliarda ludzi żyjących w skrajnym ubóstwie zgodnie z definicją ONZ; mając na uwadze, że ponad jedna czwarta tych osób stara się przetrwać na obszarach świata, które są wyjątkowo wrażliwe pod względem środowiskowym i które są główną przyczyną globalnych problemów środowiskowych, takich jak wylesianie i pustynnienie,
G. mając na uwadze, że choć od zakończenia zimnej wojny zarządzanie kwestiami globalnymi zostało w dużej mierze pozbawione dominującego wcześniej kontekstu ideologicznego i obecnie w znacznie mniejszym stopniu zdeterminowane kwestią równowagi militarnej, nie znalazło to jeszcze odzwierciedlenia w ONZ systemu globalnego zarządzania poprzez podkreślanie spójności i skuteczności zarówno wojskowych, jak i pozamilitarnych elementów polityki bezpieczeństwa,
H. mając jednak na uwadze, że coraz większy udział prac ONZ w globalnych kwestiach politycznych i bezpieczeństwa ma zasadniczo charakter pozamilitarny i jest w szczególności związany ze związkami między handlem, pomocą, środowiskiem i zrównoważonym rozwojem,
1. wzywa Komisję do przedstawienia Radzie i Parlamentowi wspólnej strategii, jak przewidziano w traktacie amsterdamskim, która łączy aspekty polityki UE w zakresie WPZiB z jej polityką handlową, pomocową, rozwojową i międzynarodową w zakresie ochrony środowiska na lata 2000–2010, tak aby aby zająć się następującymi indywidualnymi kwestiami i relacjami między nimi:
a) Produkcja rolna i spożywcza oraz degradacja środowiska;
b) Niedobory wody i transgraniczne zaopatrzenie w wodę;
c) wylesianie i odtwarzanie pochłaniaczy dwutlenku węgla;
(d) Bezrobocie, niepełne zatrudnienie i ubóstwo absolutne;
e) zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne;
f) wylesianie, pustynnienie i wzrost liczby ludności;
g) związek pomiędzy powyższymi kwestiami a globalnym ociepleniem oraz wpływem humanitarnym i środowiskowym coraz bardziej ekstremalnych zjawisk pogodowych;
2. uważa, że wspólna strategia UE powinna uwzględniać każdy z powyższych czynników w kontekście ich indywidualnego i zbiorowego wkładu w poziom przestępczości międzynarodowej, zwłaszcza handlu narkotykami, zwiększonej presji imigracyjnej na UE oraz ich wpływu na politykę zagraniczną, rozwój i rozwój UE polityki bezpieczeństwa w świetle ich wpływu na stabilność i rozwój regionalny;
3. zauważa, że problemy środowiskowe stanowią obecnie najpoważniejsze zagrożenie dla ludzkości oraz że postrzegane zagrożenie dla bezpieczeństwa obejmuje obecnie nie tylko konflikty konwencjonalne, ale także zagrożenia pozamilitarne, takie jak kryzysy dostaw i brak równowagi ekologicznej;
4. zauważa, że zapobiegawcze środki środowiskowe są ważnym instrumentem polityki bezpieczeństwa; wzywa zatem państwa członkowskie do zdefiniowania celów w zakresie ochrony środowiska i zdrowia w ramach długoterminowych ocen obronności i bezpieczeństwa, badań wojskowych i planów działania;
5. uznaje ważną rolę, jaką odgrywają siły zbrojne w społeczeństwie demokratycznym, ich rolę w zakresie obrony narodowej oraz fakt, że inicjatywy na rzecz utrzymywania i przywracania pokoju mogą w znacznym stopniu przyczynić się do zapobiegania szkodom dla środowiska;
6. wzywa państwa członkowskie do stosowania cywilnego prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska do wszelkiej działalności wojskowej oraz do przejęcia przez wojskowy sektor obronny odpowiedzialności za badanie, oczyszczanie i odkażanie obszarów uszkodzonych w wyniku wcześniejszych działań wojskowych oraz opłacanie ich, tak aby obszary te mogą zostać zwrócone do użytku cywilnego, jest to szczególnie ważne w przypadku rozległych składowisk amunicji chemicznej i konwencjonalnej wzdłuż wybrzeży UE;
7. wzywa wszystkie państwa członkowskie do sformułowania celów i planów działania w zakresie środowiska i zdrowia, aby ulepszyć środki podejmowane przez ich siły zbrojne w celu ochrony środowiska i zdrowia;
8. zauważa drastyczną zmianę sytuacji w zakresie bezpieczeństwa światowego, która nastąpiła po zakończeniu zimnej wojny oraz zmniejszone zapotrzebowanie na zasoby wojskowe; wzywa państwa członkowskie do podjęcia energicznych działań w celu przeniesienia zasobów budżetowych z sektora wojskowego, w tym bezpośrednich lub pośrednich badań związanych z wojskowością, do innych sektorów, takich jak służby ratownicze i pomoc w przypadku klęsk żywiołowych, odkażanie wody i gleby oraz środki zapobiegawcze mające na celu ochronę środowisko i społeczeństwo oraz utworzenie w sektorze wojskowym specjalnych pułków obrony środowiska, które można szybko rozmieścić w przypadku katastrof;
9. uważa wykorzystanie radioaktywnych źródeł energii (RTG) w statkach kosmicznych zarówno w ramach wojskowych, jak i cywilnych programów kosmicznych (np. Cassini, który w przyszłym roku przeleci obok Ziemi), a ciągły rozwój systemów „gwiezdnych wojen” to główne ryzyko dla środowiska i wzywa do natychmiastowego zaprzestania takiej działalności, ponieważ obecnie w prawie wszystkich misjach możliwe jest opracowanie paneli słonecznych jako alternatywy dla RTG;
10. zauważa, że jedno z potencjalnie najpoważniejszych zagrożeń na progu UE polega na niewystarczającym monitorowaniu odpadów pochodzących z przetwarzania broni jądrowej oraz magazynów broni biologicznej i chemicznej, a także konieczności odkażania po działaniach wojskowych; podkreśla, że ważne jest, aby państwa członkowskie aktywnie promowały wzmożoną współpracę międzynarodową, na przykład w ramach ONZ i Partnerstwa dla Pokoju, w celu niszczenia takiej broni w sposób możliwie najbardziej przyjazny dla środowiska;
11. uważa amerykański wojskowy system manipulacji jonosferą HAARP z siedzibą na Alasce, który stanowi jedynie część procesu opracowywania i rozmieszczania broni elektromagnetycznej do celów bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, za przykład najpoważniejszego pojawiającego się zagrożenia militarnego dla globalnego środowisko i zdrowie ludzkie, ponieważ ma ona na celu ingerencję w bardzo wrażliwą i energetyczną część biosfery do celów wojskowych, choć wszystkie tego konsekwencje nie są jasne, oraz wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do wywarcia nacisku na rząd USA, Rosja i nie tylko inne państwo zaangażowane w takie działania, aby je zaprzestało, co doprowadzi do światowej konwencji przeciwko takiej broni;
12. wzywa w szczególności do zawarcia międzynarodowej konwencji w sprawie światowego zakazu wszelkich badań i rozwoju, zarówno wojskowych, jak i cywilnych, mających na celu zastosowanie wiedzy na temat wibracji chemicznych, elektrycznych, dźwiękowych lub innego funkcjonowania ludzkiego mózgu do opracowywania broni, która może umożliwić jakąkolwiek formę manipulacji ludźmi, w tym zakaz jakiegokolwiek faktycznego lub potencjalnego rozmieszczania takich systemów;
13. w świetle powyższego uważa, że zagrożenie dla środowiska globalnego wynikające z istnienia i potencjalnego przypadkowego lub nieuprawnionego użycia broni jądrowej obecnie znacznie przekracza wszelkie możliwe zagrożenie dla obronności i bezpieczeństwa pięciu państw, które zadeklarowały posiadanie broni jądrowej zgodnie z definicją zawartą w Traktacie o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT), do przechowywania której taka broń została pierwotnie zaprojektowana i użyta;
14. uważa, że biorąc pod uwagę szczególnie trudną sytuację, w jakiej znalazły się kraje byłego Związku Radzieckiego, zagrożenie dla środowiska globalnego i lokalnego, jakie stwarza pogorszenie stanu broni i materiałów nuklearnych znajdujących się nadal w tych krajach, sprawia, że wskazane jest jeszcze pilniejszym priorytetem jest osiągnięcie porozumienia w sprawie dalszej stopniowej eliminacji broni jądrowej;
15. wzywa Radę, a w szczególności rządy Wielkiej Brytanii i Francji, aby objęły wiodącą rolę w ramach NPT i Konferencji Rozbrojeniowej w odniesieniu do dalszych negocjacji w sprawie pełnej realizacji zobowiązań w zakresie redukcji i eliminacji broni jądrowej, jak najszybciej, jak to możliwe, do poziomu, w którym w międzyczasie światowe zapasy pozostałej broni nie będą stanowić zagrożenia dla integralności i zrównoważonego charakteru środowiska globalnego;
16. zauważa, że drastyczny spadek wydatków wojskowych może spowodować poważne problemy w niektórych regionach i wzywa państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz przekształcenia obiektów i technologii produkcji wojskowej w celu wytwarzania dóbr cywilnych i zastosowań cywilnych, przy wykorzystaniu krajowych programów i Inicjatywy społeczne, takie jak program Conver;
17. wzywa Prezydencję Rady i Komisję, zgodnie z art. J.7 Traktatu o Unii Europejskiej, do przedstawienia jej sprawozdania na temat stanowiska Unii dotyczącego konkretnych punktów zawartych w niniejszej rezolucji w kontekście nadchodzących spotkania Organizacji Narodów Zjednoczonych, jej agencji i organów, w szczególności Komitetu Przygotowawczego NPT z 1999 r., Konferencji ds. Rozbrojenia i wszystkich innych odpowiednich forów międzynarodowych;
18. wzywa Radę do podjęcia dalszych wysiłków w celu niezwłocznego podpisania przez USA, Rosję, Indie i Chiny Traktatu Ottawskiego z 1997 r. zakazującego min przeciwpiechotnych.
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych, Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (A4-0000/98),
A. mając na uwadze, że koniec zimnej wojny radykalnie zmienił sytuację w zakresie bezpieczeństwa na świecie oraz że złagodzenie napięcia militarnego doprowadziło do wszechstronnego rozbrojenia w dziedzinie wojskowości w ogóle, a w szczególności w dziedzinie broni nuklearnej, uwalniając znaczne zasoby wojskowe,
B. mając na uwadze, że zagrożenia dla środowiska, napływ uchodźców, napięcia etniczne, terroryzm i przestępczość międzynarodowa to nowe i poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa oraz że umiejętność radzenia sobie z różnymi formami konfliktów zyskuje na znaczeniu wraz ze zmianą sytuacji w zakresie bezpieczeństwa; mając na uwadze, że niektóre zagrożenia dla bezpieczeństwa mają charakter pozamilitarny, ważne jest, aby zasoby przeznaczone na działania wojskowe były również wykorzystywane do celów niemilitarnych,
C. mając na uwadze, że światowe zasoby są eksploatowane tak, jakby były niewyczerpane, co prowadzi do coraz częstszych klęsk żywiołowych i katastrof ekologicznych; mając na uwadze, że takie lokalne i regionalne problemy ekologiczne mogą mieć znaczny wpływ na stosunki międzynarodowe; ubolewając, że nie znalazło to wyraźniejszego odzwierciedlenia w krajowej polityce zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony,
D. mając na uwadze, że istnieje pilna potrzeba zmobilizowania odpowiednich zasobów, aby sprostać wyzwaniom środowiskowym, a także mając na uwadze, że na ochronę środowiska dostępne są bardzo ograniczone zasoby, w związku z czym wzywa się do ponownej oceny wykorzystania istniejących zasobów,
E. mając na uwadze, że po uwolnieniu zasobów wojskowych siły zbrojne uzyskały wyjątkową okazję i wystarczające możliwości wspierania cywilnych wysiłków mających na celu uporanie się z narastającymi problemami środowiskowymi,
F. mając na uwadze, że zasoby związane z wojskiem są ze swej natury dobrem narodowym, a wyzwanie środowiskowe ma charakter globalny; mając na uwadze, że należy zatem znaleźć sposoby na współpracę międzynarodową w zakresie transferu i wykorzystania zasobów wojskowych na rzecz ochrony środowiska,
G. mając na uwadze, że krótkoterminowe koszty ochrony środowiska należy postrzegać w świetle długoterminowych kosztów braku działań w tej dziedzinie oraz mając na uwadze, że istnieje coraz większa potrzeba analizy kosztów i korzyści różnych strategii środowiskowych, która powinna obejmować możliwe transfery, reorientacja i przerzuty zasobów o charakterze wojskowym,
H. mając na uwadze, że wspólnego celu, jakim jest odbudowa zniszczonych ekosystemów na świecie, nie można osiągnąć w oderwaniu od kwestii uczciwej eksploatacji zasobów światowych oraz mając na uwadze, że istnieje potrzeba ułatwiania międzynarodowej współpracy technicznej i zachęcania do transferu odpowiednich technologii wojskowych,
I. mając na uwadze, że ogólny niepokój związany z upadekem stanu ekologicznego i kryzysami środowiskowymi wymaga ustalenia priorytetów w krajowym procesie decyzyjnym oraz że poszczególne kraje muszą połączyć swoje wysiłki w odpowiedzi na katastrofy ekologiczne,
Wykorzystanie zasobów wojskowych dla celów środowiskowych
1. uważa, że dostępne zasoby umożliwiające odwrócenie lub powstrzymanie szkód w środowisku są niewystarczające, aby sprostać globalnemu wyzwaniu; zaleca zatem, aby państwa członkowskie dążyły do wykorzystania zasobów wojskowych w celu ochrony środowiska poprzez:
a) wprowadzenie szkolenia oddziałów ochrony środowiska w celu utworzenia skoordynowanej europejskiej brygady ochrony środowiska;
b) wymieniają swoje potrzeby środowiskowe i zasoby wojskowe dostępne do celów środowiskowych oraz wykorzystują te zasoby w swoim krajowym planowaniu środowiskowym;
c) rozważenie, które ze swoich zasobów wojskowych może udostępnić Organizacji Narodów Zjednoczonych lub Unii Europejskiej tymczasowo, długoterminowo lub w trybie gotowości jako instrument współpracy międzynarodowej w przypadku katastrof lub kryzysów ekologicznych;
d) opracowywanie planów utworzenia krajowych i europejskich zespołów ochronnych wykorzystujących personel wojskowy, sprzęt i obiekty udostępnione w ramach Partnerstwa dla Pokoju do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych związanych ze środowiskiem;
e) włączenie celów ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju do swoich koncepcji bezpieczeństwa;
f) zapewnienie, że jej siły zbrojne przestrzegają szczegółowych przepisów w zakresie ochrony środowiska oraz że naprawione zostaną szkody wyrządzone przez nie środowisku w przeszłości;
g) uwzględnianie kwestii środowiskowych w swoich wojskowych programach badawczo-rozwojowych;
2. nalega, aby rządy Państw Członkowskich, ze względu na ograniczone doświadczenie praktyczne w tej dziedzinie, aby:
a) ustanawiają centra wymiany informacji na temat bieżących doświadczeń krajowych w zakresie środowiskowych zastosowań zasobów wojskowych;
b) ułatwianie globalnego rozpowszechniania danych o środowisku, w tym danych uzyskanych za pomocą satelitów wojskowych i innych platform gromadzenia informacji;
3. wzywa rządy państw członkowskich do dopilnowania, aby wszystkie wymogi i ustawodawstwo w zakresie ochrony środowiska mające zastosowanie do ludności cywilnej miały również zastosowanie do wszelkich działań wojskowych oraz aby koszty sprzątania po szkodach dla środowiska spowodowanych przez siły zbrojne były pokrywane z budżetu obronnego;
4. wzywa rządy państw członkowskich do zadbania o to, aby ich siły zbrojne określiły cele środowiskowe i propozycje działań mających pomóc w zmniejszeniu wpływu na środowisko, a także do przedkładania raportów identyfikujących aspekty działalności wojskowej mające wpływ na środowisko, a także do wymagania ocen oddziaływania na środowisko przed nowymi projektami rozpoczynają się oraz przy zakupie sprzętu zarówno do celów cywilnych, jak i obronnych;
5. wzywa rządy Państw Członkowskich do stopniowej poprawy ochrony środowiska przez siły zbrojne poprzez szkolenia i rozwój techniczny oraz poprzez zapewnianie podstawowego szkolenia całemu personelowi regularnemu i poborowemu w kwestiach ochrony środowiska;
6. wzywa Unię Europejską do zjednoczenia się wokół nowej strategii środowiskowej z wykorzystaniem zasobów wojskowych do wspólnej ochrony środowiska;
7. uważa, że strategie ochrony środowiska powinny obejmować monitorowanie środowiska światowego, ocenę zgromadzonych w ten sposób danych, koordynację prac naukowych i rozpowszechnianie informacji, wykorzystywanie odpowiednich danych z krajowych systemów obserwacji i monitorowania w celu uzyskania ciągłego i kompleksowego obrazu stanu środowiska środowisko;
8. podkreśla znaczenie wzmożenia działań zapobiegawczych w zakresie ochrony środowiska w celu zwalczania klęsk żywiołowych i środowiskowych;
9. wzywa Komisję do przeprowadzenia szczegółowego badania zagrożeń dla środowiska związanych z bezpieczeństwem w Europie oraz do sporządzenia zielonej księgi w sprawie działań wojskowych mających wpływ na środowisko;
10. uważa, że UE powinna zrobić więcej, aby pomóc ofiarom min przeciwpiechotnych i wspierać rozwój technik usuwania min, a także że należy przyspieszyć rozwój metod usuwania min;
11. uważa, że należy stawić czoła tajemnicy badań wojskowych oraz wspierać prawo do otwartości i demokratycznej kontroli projektów badań wojskowych;
12. wzywa państwa członkowskie do opracowania przyjaznej dla środowiska technologii niszczenia broni;
13. wzywa Radę do odgrywania aktywnej roli we wdrażaniu propozycji Komisji z Canberry i art. 6 Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej dotyczącego rozbrojenia jądrowego;
Prawne aspekty działalności wojskowej
14. wzywa Unię Europejską, aby zabiegała o objęcie i uregulowanie nowej technologii broni „nieśmiercionośnej” oraz opracowywanie nowych strategii zbrojeniowych konwencjami międzynarodowymi;
15. uważa, że HAARP (projekt badawczy dotyczący aktywnej zorzy polarnej o wysokiej częstotliwości) ze względu na jego dalekosiężny wpływ na środowisko jest problemem ogólnoświatowym i wzywa do zbadania jego konsekwencji prawnych, ekologicznych i etycznych przez niezależny organ międzynarodowy przed wszelkimi dalszymi badaniami i testami ;
16. wzywa Unię Europejską i jej państwa członkowskie do podjęcia działań na rzecz ustanowienia traktatów międzynarodowych chroniących środowisko przed niepotrzebnym zniszczeniem w przypadku wojny;
17. wzywa Unię Europejską i jej państwa członkowskie do podjęcia działań na rzecz ustanowienia międzynarodowych standardów dotyczących wpływu działań wojskowych w czasie pokoju na środowisko;
18. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, państwom członkowskim Unii Europejskiej i Organizacji Narodów Zjednoczonych.
- [1] () Źródło: Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem (SIPRI) w Sztokholmie. W 1988 roku światowe wydatki na wojsko wyniosły 1066 miliardów dolarów w porównaniu z szacunkowymi 704 miliardami dolarów w 1997 roku.